Organy bezpieczeństwa publicznego w Polsce Ludowej
Organy bezpieczeństwa publicznego to termin odnoszący się do niewojskowych struktur aparatu bezpieczeństwa w Polsce Ludowej, szczególnie w okresie stalinizmu (1944–1956). Najbardziej znane z nich to Urząd Bezpieczeństwa (UB) oraz jego następca, Służba Bezpieczeństwa (SB), potocznie nazywane „bezpieką”. Organy te są obecnie klasyfikowane w ramach szerszego pojęcia „organów bezpieczeństwa państwa”, zgodnie z ustawą o IPN.
Struktura organów
Na poziomie centralnym organy te funkcjonowały jako ministerstwo, zmieniając swoją nazwę w różnych okresach:
- Resort Bezpieczeństwa Publicznego (21 lipca 1944 – 31 grudnia 1944)
- Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego (31 grudnia 1944 – 7 grudnia 1954)
- Urząd Komitetu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego (14 grudnia 1954 – 28 listopada 1956)
Podległe im były także wojewódzkie, miejskie i powiatowe urzędy bezpieczeństwa publicznego. Dodatkowo, pierwsze dwa ministerstwa nadzorowały inne instytucje, w tym:
- Wojska wewnętrzne (KBW)
- Organy porządkowe:
- Milicja Obywatelska (MO)
- Organizacje Rezerwowe Milicji Obywatelskiej (ORMO)
- Służba Więzienna (SW)
- Wojska Ochrony Pogranicza (WOP) – od 1949
W 1954 roku te jednostki zostały przeniesione pod nadzór Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (MSW). Po zakończeniu rządów komunistycznych w 1956 roku, organy te zostały zreorganizowane i przekształcone w Służbę Bezpieczeństwa, która działała do 31 lipca 1990 roku. Zmiany te były odzwierciedleniem ewolucji charakteru tych instytucji, które przeszły od masowego terroru do bardziej wyrafinowanej formy represji politycznej.
