Organella komórkowe
Organellum to struktura w cytoplazmie komórki, oddzielona od cytozolu błoną plazmatyczną, wyspecjalizowana do wykonywania określonych funkcji. Komórki prokariotyczne nie zawierają organelli, co stanowi kluczową różnicę w porównaniu do komórek eukariotycznych. Genofory (nukleoidy) oraz rybosomy nie są uznawane za organella, ponieważ nie są otoczone błoną komórkową.
Rodzaje organelli eukariotycznych
Podstawowy zestaw organelli występujących w komórkach eukariotycznych obejmuje:
- jądro komórkowe
- mitochondria
- plastydy (np. chloroplasty, chromoplasty)
- wakuola
- retikulum endoplazmatyczne (szorstkie i gładkie)
- lizosomy
- aparat Golgiego
- endosomy
- peroksysom
- glioksysom
W polskim języku termin „organellum” często odnosi się wyłącznie do tych struktur, z wyłączeniem jądra komórkowego.
Pochodzenie organelli
Niektóre organella, takie jak mitochondria i plastydy, mają pochodzenie endosymbiotyczne, co oznacza, że wyewoluowały z bakterii. Posiadają one podwójną błonę oraz własny materiał genetyczny w postaci kolistej cząsteczki DNA oraz odrębne rybosomy. Z kolei jądro komórkowe, choć również otoczone podwójną błoną, prawdopodobnie nie ma pochodzenia endosymbiotycznego. Inne błony organelli, takie jak retikulum endoplazmatyczne, aparat Golgiego czy lizosomy, mogą pochodzić z inwaginacji błony komórkowej.
Podsumowanie
Organella komórkowe odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu komórek eukariotycznych, a ich różnorodność i pochodzenie świadczą o złożoności życia komórkowego.
Bibliografia
- Alberts et al.
