Ordynacja wyborcza i systemy wyborcze
Ordynacja wyborcza to zbiór przepisów prawa regulujących sposób przeprowadzania wyborów, w tym zasady wyłaniania zwycięzców i podziału mandatów. Istnieją dwa podstawowe typy ordynacji: większościowa i proporcjonalna.
Typy ordynacji wyborczych
Ordynacje dzieli się na:
- Ordynacja większościowa – stosowana w krajach anglosaskich oraz we Francji.
- Ordynacja proporcjonalna – najstarsza to system pojedynczego głosu przechodniego, wprowadzony w 1840 roku w Australii.
W ramach tych typów występują różne wariacje, takie jak systemy mieszane oraz ordynacje specyficzne dla niektórych krajów.
Ordynacja wyborcza w Polsce
W Polsce zasady prawa wyborczego określa Kodeks wyborczy, który reguluje:
- tworzenie komitetów wyborczych,
- zgłaszanie kandydatów,
- finansowanie kampanii wyborczych,
- przebieg wyborów oraz liczenie głosów.
Wybory samorządowe w gminach do 20 000 mieszkańców odbywają się według ordynacji większościowej. W większych gminach oraz w wyborach do Sejmu obowiązuje ordynacja proporcjonalna oparta na metodzie D’Hondta. W wyborach prezydenckich stosuje się zasadę większości bezwzględnej.
Historia ordynacji wyborczej w Polsce
Pierwsze wybory do Sejmu po 1989 roku przeprowadzono w systemie proporcjonalnym. Wprowadzenie progów wyborczych w kolejnych latach przyczyniło się do zmniejszenia rozdrobnienia partyjnego. W 2001 roku zmieniono metodę przydzielania mandatów na zmodyfikowaną metodę Sainte-Laguë, a w 2002 roku powrócono do D’Hondta.
Wybory samorządowe i zmiany prawne
W 2006 roku wprowadzono nowelizację ordynacji wyborczej do rad gmin i sejmików wojewódzkich. W gminach do 20 000 mieszkańców stosuje się ordynację większościową, natomiast w większych gminach – proporcjonalną z otwartymi listami partyjnymi.
Alternatywą mogłaby być Brytyjska Reprezentacja Proporcjonalna, która umożliwia głosowanie na poszczególnych kandydatów zamiast na partie.
Podsumowanie
Ordynacja wyborcza w Polsce jest złożonym systemem, który ewoluował na przestrzeni lat, dostosowując się do potrzeb demokratycznych. Kluczowe zmiany w przepisach miały na celu zwiększenie efektywności i reprezentatywności systemu wyborczego.
