Order Krzyża Grunwaldu
Order Krzyża Grunwaldu, ustanowiony w listopadzie 1943 roku przez Dowództwo Główne Gwardii Ludowej, był najwyższym wojskowym odznaczeniem państwowym w okresie PRL. Zatwierdzony jako odznaczenie państwowe 20 lutego 1944 roku przez Krajową Radę Narodową, jego nadawanie zakończono w 1992 roku.
Historia
Order został wprowadzony w związku z rozwojem komunistycznego ruchu oporu w Polsce, który nie podporządkowywał się rządowi emigracyjnemu. Początkowo wprowadzono pisemne pochwały dla uczestników walk, a pomysł na order pojawił się w 1943 roku.
Na posiedzeniu Sztabu Głównego GL PPR 8 listopada 1944 roku zaproponowano kilka nazw odznaczenia. Ostatecznie wybrano nazwę „Krzyż Grunwaldu”, odzwierciedlającą walkę z teutonizmem oraz nawiązującą do bitwy pod Grunwaldem w 1410 roku. Order przyznawano w trzech klasach za bohaterskie czyny w walce z okupantem niemieckim.
Regulamin i nadawanie
Pierwszy regulamin określił, że odznaczeni będą otrzymywać dyplomy oraz wstążki w kolorach biało-czerwonych. Krzyż Grunwaldu I klasy nadawano za większe operacje wojskowe, II klasy za dowodzenie oddziałem, a III klasy za osobiste czyny bohaterskie.
Do końca 1945 roku przyznano 27 Krzyży Grunwaldu I klasy, 61 II klasy oraz 2593 III klasy. Łącznie od 1943 do 1987 roku nadano 5481 Krzyży Grunwaldu.
Odznaczone jednostki i miejscowości
Niektóre jednostki wojskowe, które otrzymały Krzyż Grunwaldu, to:
- Krzyż Grunwaldu I klasy: 1 Armia Wojska Polskiego, XIII Brygada Międzynarodowa im. Jarosława Dąbrowskiego.
- Krzyż Grunwaldu II klasy: 3, 4, 6, 7 Pomorska Dywizja Piechoty.
- Krzyż Grunwaldu III klasy: 1 Warszawska Dywizja Piechoty, 1 Warszawska Brygada Pancerna.
Miejscowości, które uhonorowano Krzyżem Grunwaldu, to m.in. Warszawa, Lublin, Poznań oraz ofiary obozów koncentracyjnych.
Podsumowanie
Order Krzyża Grunwaldu był istotnym odznaczeniem w okresie PRL, honorującym bohaterów walki z niemieckim okupantem. Jego historia odzwierciedla złożoność relacji politycznych w Polsce oraz pamięć o heroicznych czynach w czasach II wojny światowej.
