Onomastyka
Onomastyka to dział językoznawstwa, który bada nazwy własne, ich tworzenie oraz rozwój historyczny. Nazwy te odnoszą się do konkretnych przedmiotów, w przeciwieństwie do nazw pospolitych. W ramach onomastyki analizowane są m.in. nazwy miejscowości, imiona i nazwiska.
Badania onomastyczne obejmują klasyfikację nazw, ich etymologię, budowę słowotwórczą oraz cechy gramatyczne. Onomastyka nie tylko koncentruje się na językowych aspektach imion, ale również na aspektach pozajęzykowych, powiązana jest m.in. z dialektologią historyczną.
Onomastyka bada funkcjonowanie nazw w systemie językowym oraz ich rolę w komunikacji, analizując ich ewolucję i współczesne nazewnictwo. Materiały badawcze wykorzystywane są w kontekście diachronicznym i synchronicznym, co pozwala na odtworzenie cech języka historycznego, na przykład na podstawie średniowiecznych dokumentów.
Rys historyczny
Onomastyka zaczęła rozwijać się w drugiej połowie XIX wieku, w wyniku postępu językoznawstwa porównawczego. Twórcą onomastyki słowiańskiej był Franc Miklošič, a w Polsce rozwój tej dziedziny wspierali m.in. Tadeusz Wojciechowski i Jan Karłowicz.
Główne gałęzie onomastyki
Onomastyka dzieli się na kilka głównych działów badawczych:
- Antroponimia – badanie nazw osobowych.
- Toponimia – badanie nazw miejscowych.
W ramach onomastyki wyróżnia się także szczegółowe poddziały:
- Choronimia – nazwy części świata i państw.
- Chrematonimia – nazwy wytworów kultury, np. budynków i instytucji.
- Etnonimia – nazwy plemion.
- Fitonimia – nazwy roślin.
- Hydronimia – nazwy zbiorników wodnych.
- Oronimia – nazwy gór.
- Zoonimia – nazwy zwierząt.
- Kosmonimia – nazwy obiektów w Układzie Słonecznym.
Bibliografie i czasopisma onomastyczne
Prace onomastyczne są rejestrowane w Bibliografii onomastyki polskiej, która powstała dzięki współpracy różnych badaczy. Obejmuje publikacje z zakresu onomastyki wydane w Polsce i za granicą. Czasopisma dotyczące onomastyki to m.in. „Onoma” i „Onomastica”.
