Oliver Cromwell
Oliver Cromwell (1599–1658) był angielskim politykiem, główną postacią angielskiej wojny domowej oraz lordem protektorem Anglii, Szkocji i Irlandii w latach 1653–1658.
Przodkowie i młodość
Cromwell pochodził z rodziny szlacheckiej, a jego przodkowie wzbogacili się w XVI wieku. W młodości zdobył wykształcenie w Huntingdon, a następnie na uniwersytecie w Cambridge, który opuścił po roku. Był głęboko religijnym purytaninem, a jego poglądy kształtował m.in. nauczyciel Tomasz Beard. W 1620 roku poślubił Elizabeth Bouchier, z którą miał ośmioro dzieci.
Wojna domowa
W 1640 roku Cromwell został posłem do Izby Gmin i szybko stał się ważną postacią w parlamencie. Po wybuchu wojny domowej w 1642 roku stanął po stronie parlamentu i dowodził kawalerią, przyciągając do niej zdeterminowanych ochotników. Odniósł liczne zwycięstwa, co przyczyniło się do osłabienia władzy Karola I.
Po wojnie
Po zakończeniu wojny, Cromwell zajął się problemami społecznymi i religijnymi w kraju, a jego działania doprowadziły do oskarżenia króla o zdradę. 30 stycznia 1649 roku Karol I został ścięty, co oznaczało koniec monarchii i proklamowanie republiki w 1649 roku. Cromwell zajął się również Irlandią, gdzie jego armia zadała poważne straty mieszkańcom.
Lord protektor
W 1653 roku Cromwell proklamował się lordem protektorem. Wprowadził liczne reformy, w tym rewizję parlamentu oraz tolerancję wyznaniową. Jego rządy były kontrowersyjne, a po jego śmierci w 1658 roku nastąpiła restauracja monarchii.
Upamiętnienie i kultura popularna
- Na cześć Cromwella nazwano brytyjski czołg A27M Cruiser Tank VIII Cromwell.
- Umieszczono go na 10. miejscu w plebiscycie BBC „100 Najwybitniejszych Brytyjczyków”.
- Powstały utwory muzyczne i filmy poświęcone jego osobie, m.in. ballada J. Kaczmarskiego oraz film z Richardem Harrisem w roli tytułowej.
Oliver Cromwell zmarł 3 września 1658 roku. Po restauracji Stuartów jego ciało zostało usunięte z grobu i publicznie powieszone, co świadczy o kontrowersyjnej ocenie jego postaci w historii Anglii.
