Okres Ubajd – Kultura Obeid
Okres Ubajd, znany również jako Kultura Obeid, to ostatni etap prehistorii Mezopotamii, trwający od około 6200 p.n.e. do około 3800 p.n.e. Nazwa pochodzi od stanowiska archeologicznego Tall al-Ubajd w południowym Iraku. Termin ten został wprowadzony przez Leonarda Woolleya, który odkrył charakterystyczną malowaną ceramikę podczas wykopalisk.
Podział na fazy
Joan Oates w latach sześćdziesiątych XX wieku zaproponowała podział okresu Ubajd na sześć faz rozwojowych:
- Ubajd 0 (ok. 6200-5500 p.n.e.) – najwcześniejsza faza, występująca tylko w południowej Mezopotamii w rejonie Larsa.
- Ubajd 1 (ok. 5500-5000 p.n.e.) – potwierdzona w dolnym biegu Eufratu, na stanowiskach Ur i Eridu.
- Ubajd 2 (ok. 5200-5000 p.n.e.) – obejmująca całą południową Mezopotamię.
- Ubajd 3 (ok. 5000-4800 p.n.e.) – zasięg tej fazy sięgał nawet do Niniwy i jeziora Urmia.
- Ubajd 4 (ok. 4800-4300 p.n.e.) – ściśle związana z fazą Ubajd 3, różniąca się jedynie stylistyką ceramiki.
- Ubajd 5 (ok. 4300-3800 p.n.e.) – okres przejściowy między kulturą Ubajd a okresem Uruk, budzący kontrowersje wśród badaczy.
Charakterystyka
Ludność ubajdzka budowała prostokątne domy z suszonej cegły, z centralnym dziedzińcem i powierzchnią do 200 m². Wznoszono pierwsze świątynie na platformach, które z czasem przekształciły się w zigguraty. Zmarłych chowano w jednostkowych grobach, często wyposażając ich w biżuterię, ceramikę i żywność. Wprowadzono również zaawansowaną sztukę nawadniania, co pozwoliło na zagospodarowanie dużych obszarów pustynnych i przyczyniło się do szybkiego rozwoju społeczności.
Bibliografia
- Jean Louis Huot, hasło Ubaid, w: Eric M. Meyers (wyd.), The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East, vol. V, Oxford University Press, New York – Oxford 1997, s. 251-252.
