Okres archaiczny w historii Grecji
Okres archaiczny w historii starożytnej Grecji trwał od VIII wieku p.n.e. do początku V wieku p.n.e., aż do wojen perskich. Był to czas, w którym Grecy nawiązali szersze kontakty z innymi cywilizacjami, stworzyli nowe ustroje polityczne, poznali alfabet oraz skolonizowali znaczną część wybrzeża Morza Śródziemnego. W tym okresie rozwijały się również nauka, filozofia oraz sztuka, w tym literatura epicka i liryka.
Społeczeństwo i gospodarka
- Wielka kolonizacja: Grecy skolonizowali obszary wzdłuż Morza Śródziemnego oraz Czarnego, co było odpowiedzią na przeludnienie i kryzys rolny. Kolonizacja była często planowana z wyrocznią w Delfach.
- Początki gospodarki pieniężnej: Monety zaczęto bić ze stopu złota i srebra, co z czasem przekształciło się w użycie złota i srebra jako standardowych form płatności.
Dzieje polityczne
W okresie archaicznym ukształtowały się różne ustroje polityczne. Sparta wyróżniała się specyficznym ustrojem i obyczajowością, co doprowadziło do jej militarystycznego charakteru i odcięcia od kultury innych polis.
Rozwój Sparty
Sparta zdominowała Lakonię i Messenie, wprowadzając system helotów. Po zaciętych wojnach z Messenia i Arkadią, Sparta stworzyła symmachię, luźny związek państwowy, w którym Sparta pełniła rolę hegemona.
Ustrój Sparty
Sparta miała ustrój arystokratyczny, w którym władzę sprawowali królowie, geruzja, zgromadzenie ludowe i eforzy. Królowie pełnili funkcje ceremonialne i dowodzili armią podczas wojen.
Amfiktionia delficka
Amfiktionia delficka, luźny związek plemion skupiony wokół świątyni Apollina, miała na celu łagodzenie konfliktów i ochronę wyroczni delfickiej. W jej ramach odbywały się także igrzyska pytyjskie.
Filozofia
Początki filozofii greckiej sięgają VI wieku p.n.e. Związane są z myślicielami, takimi jak Tales z Miletu, który jako pierwszy zadał pytanie o podstawowy element wszechświata. Różni filozofowie proponowali różne arché, takie jak woda (Tales), powietrze (Anaksymander), ogień (Heraklit) oraz liczby (Pitagorejczycy).
Historiografia
Rozwój historiografii w Grecji był powiązany z przejściem od mitologii do krytycznego ujęcia dziejów. Hekatajos z Miletu odrzucał mitologiczne przekazy, twierdząc, że wiele z nich można racjonalizować, co miało swoje odzwierciedlenie w jego dziełach i mapach.
