Okolicznik celu
Okolicznik celu to element zdania, który określa cel wykonywanej czynności. Odpowiada na pytania: „na co”, „po co” i „w jakim celu”.
Konstrukcje tworzące okolicznik celu
Okolicznik celu można tworzyć za pomocą różnych konstrukcji:
- do + dopełniacz: np. Zawiozę garnitur do suszenia.
- dla + dopełniacz: np. Marian walczył dla potęgi.
- ku + celownik: np. Henryk Sienkiewicz pisał ku pokrzepieniu serc.
- po + biernik: np. Idzie Sławomira po mleko.
- na + biernik: np. Jedziemy na urlop.
- za + narzędnik (uznawane za niepoprawne): np. Wielu Polaków chodzi za pracą.
- z + narzędnik: np. Chętnie przychodzę do pani z pomocą.
- Czasownik ruchu + bezokolicznik: np. Przyjechałem jeść.
- Czasownik ruchu + aby + bezokolicznik: np. Pójdę tam, by zobaczyć.
Konstrukcje z mianownikiem, miejscownikiem lub wołaczem są niepoprawne.
Zdanie podrzędnie złożone okolicznikowe celu
Zdanie podrzędne celu zastępuje okolicznik celu w zdaniu nadrzędnym, odpowiadając na pytania „po co” lub „na co”. Wskazówki używane w takich zdaniach to:
- żeby: np. Zrobiłam zadanie domowe, żeby nie otrzymać jedynki.
- aby: np. Wyłączyłem sam radio, aby nie trzeba było błagać matki o pomoc.
- by: np. Wojciech potrzebuje kawy, by nie zasnąć.
- ażeby: np. Ażeby czuć się doskonałym, złamałem ten zapis.
Jeśli podmioty w zdaniach podrzędnym i nadrzędnym są identyczne, można użyć formy bezokolicznikowej. W przeciwnym razie stosuje się formę osobową.
Przykłady zdań
- Postanowiłem bardziej oszczędzać, aby mieć pieniądze na wyjazd.
- Dziewczyny pojechały nad morze, żeby się trochę opalić.
Podsumowanie
Okolicznik celu jest istotnym elementem w zdaniach, pozwalającym na określenie intencji działania. Użycie odpowiednich konstrukcji i zrozumienie różnicy między zdaniami głównymi i podrzędnymi jest kluczowe w poprawnej komunikacji.
