Reklama

Ok22

Hanomag Hanower
Fablok Chrzanów
|lata budowy = 1923–1934
|układ osi = 2’C
|masa pustego parowozu = 70,75 t
|masa służbowa = 78,9 t
|masa przyczepna =
|długość = 11 425 mm
|długość z tendrem = 18 612 mm (22D2)
18 940 mm (22D23)
|szerokość =
|wysokość = 4625 mm
|rozstaw osi skrajnych = 8050 mm
|średnica kół napędnych = 1750 mm
|średnica kół tocznych = 1000 mm
|trakcja = parowa
|typ tendra = 22D2 (Hanomag)
22D23 (Fablok)
|ciśnienie kotła = 12 at
|powierzchnia kotła = 182,1 m²
|powierzchnia przegrzewacza = 61,6 m²
|powierzchnia rusztu = 4,01 m²
|średnica cylindra = 575 mm
|skok tłoka = 630 mm
|pojemność skrzyni węglowej =
|pojemność skrzyni wodnej =
|moc znamionowa = 980 KM (720 kW)
|siła pociągowa = 10 710 kG
|prędkość konstrukcyjna = 100 km/h
|maksymalna prędkość eksploatacyjna =
|nacisk osi =
|rozstaw szyn =
|minimalny promień łuku =
|commons = Category:PKP class Ok22
}}
Ok22 – polski parowóz z lat 20. XX wieku, pierwszy parowóz osobowy polskiej budowy. Symbol Ok oznacza parowóz przeznaczony dla pociągów osobowych, o układzie osi 2’C (2–3–0).

Reklama

Projekt i budowa

Dokumentacja parowozu została opracowana w 1922 roku przez polskich inżynierów, przy współpracy biura konstrukcyjnego niemieckich zakładów Hanomag. Wzorowany był na udanej pruskiej serii P8 (oznaczonej w Polsce jako Ok1), zwłaszcza w zakresie podwozia. Główną różnicę w stosunku do Ok1 stanowił nowy, większy kocioł z szerokim stojakiem o znacznie większej powierzchni ogrzewalnej, chociaż o takim samym ciśnieniu pary (12 at.). Kocioł był dość wysoko umieszczony, co zapewniało spokojny bieg parowozu i ułatwiało obsługę, a szerokie palenisko pozwalało spalać efektywnie gorsze gatunki węgla.
Pierwsze 5 lokomotyw (o numerach od Ok22-1 do Ok22-5) zbudowano w niemieckiej firmie Hanomag w 1923 roku, po czym poddano je intensywnym próbom, podczas których stwierdzono konieczność powiększenia powierzchni przegrzewacza (prace nad ulepszeniem konstrukcji prowadził zespół prof. Alberta Czeczotta). Pomimo zmian powierzchnia przegrzewacza była niewystarczająca w stosunku do wydajności kotła – łącznie z niskim ciśnieniem pary w kotle ograniczało to parametry trakcyjne parowozu. Po zmianach konstrukcyjnych w 1928 roku podjęto ich produkcję seryjną w Fabloku w Chrzanowie. Kotły budowała firma Fitzner i Gamper z Sosnowca. W Polsce wyprodukowano kolejne 185 lokomotyw tej serii o numerach od Ok22-6 do Ok22-190. Próbę usunięcia wad podjęto w 1952 roku instalując kocioł z parowozu Tr203. Kocioł ten posiadał rury cyrkulacyjne i dobrze dobrany przegrzewacz. Oznaczono maszynę jako Ok55-1 i Ok55-2. Po zbudowaniu 2 egzemplarzy projekt zamknięto z uwagi na likwidację zakupu parowozów przez PKP.

Służba

Łącznie z parowozami Ok1 parowozy serii Ok22 były podstawowymi lokomotywami pasażerskimi PKP przed II wojną światową, znajdując się we wszystkich dyrekcjach okręgowych kolei państwowych. Były też z braku sprzętu początkowo używane jako pospieszne.
Podczas wojny 111 parowozów Ok22 zostało zdobytych przez Niemcy w Polsce i wcielonych do służby pod oznaczeniami serii 38 4501 – 38 4611. 78 lokomotyw zostało przejętych przez ZSRR i w większości przebudowanych na szeroki tor 1524 mm. Jedna lokomotywa trafiła na Litwę (oznaczona tam jako K9-41), po czym została przejęta przez ZSRR w 1940 roku. Po ataku na ZSRR Niemcy zdobyli dalsze 21 lokomotyw Ok22, z czego wcielili do służby 18 pod oznaczeniami 38 4612 – 38 4629. Po wojnie w ZSRR używano 59 lokomotyw serii Ok22 do lat 60. Po wojnie w Polsce pozostało tylko 59 lokomotyw, w części uszkodzonych, cztery dalsze zwrócono do 1948 roku z Czechosłowacji i dwie z Austrii. Dopiero w 1955 roku 30 parowozów zwróciła NRD, lecz zostały one zezłomowane z uwagi na wyeksploatowanie. Ostatecznie do służby w PKP po wojnie weszło tylko 57 lokomotyw przenumerowanych na Ok22-1 do Ok22-57, które eksploatowano do 1979 roku.
Dwie lokomotywy serii Ok22 przebudowano w latach 50. na serię Ok55.
Ok22 mógł rozwijać prędkość 100 km/h. Do dziś zachowały się tylko dwa egzemplarze: jeden w Jaworzynie Śląskiej (Ok22-23), drugi w Wolsztynie (Ok22-31).
Wolsztyńska Ok22-31 była do niedawna czynna. Jeździła do roku 1997, potem przez kilka lat stała jako pomnik przy parowozowni, ale w 2002 roku została wysłana razem z Ty3-2 na naprawę główną i powróciła w maju 2004. W maju 2009 skończył się przedłużany już okres rewizji kotła, w związku z tym lokomotywa została wygaszona.

Reklama

Dane szczegółowe

* układ osi: 2’C (2–3–0) (ooOOO)
* silnik bliźniaczy:
** moc nominalna: 980 KM
** średnica cylindrów: 575 mm
** skok tłoka: 630 mm
** rozrząd Heusingera
* średnica kół:
** napędnych: 1750 mm
** tocznych: 1000 mm
* kocioł
** nadciśnienie pary w kotle: 12 at
** powierzchnia ogrzewalna:
*** kotła: 182,1 m²
* wysokość osi kotła nad główką szyny: 3150 mm
* rozstaw osi: 2200, 1570, 1580, 2700 mm
Kilka egzemplarzy w okolicach MD Poznań przez pewien okres za zgodą dozoru technicznego jeździło z podniesionym o 2 atmosfery ciśnieniem w kotle (prowadziły pociągi pospieszne dalekobieżne z braku innych środków trakcyjnych). Poprawiało to znacząco parametry parowozu.