Ogranicznik przepięć

Ogranicznik przepięć, znany również jako odgromnik lub ochronnik przepięciowy, to urządzenie chroniące aparaturę elektryczną przed przejściowymi przepięciami. Jego głównym zadaniem jest ograniczenie czasu trwania oraz częstotliwości prądu następczego, co jest szczególnie istotne w przypadku uderzeń pioruna lub przy załączaniu nieobciążonych linii napowietrznych. Ograniczniki przepięć są stosunkowo kosztowne i używane głównie do ochrony kluczowych elementów sieci, takich jak transformatory czy generatory.

Terminologia

Pojęcie ogranicznik przepięć pojawiło się w polskich aktach normalizacyjnych w 1993 roku. Oznacza ono wszystkie urządzenia, które mają na celu utrzymanie przepięć w instalacjach elektrycznych na dopuszczalnym poziomie.

Podział

Ograniczniki przepięć dzielą się na trzy podstawowe rodzaje:

odcinające
ograniczające
kombinowane

Rodzaje ograniczników

Ogranicznik odcinający

W przypadku ograniczników odcinających, po przekroczeniu określonego napięcia, następuje gwałtowny spadek oporu wewnętrznego, a zaciski ogranicznika zostają zwarte. Główne zalety to:

prosta i tania budowa
duża niezawodność
zdolność przewodzenia dużych prądów awaryjnych
brak przepływu prądu w normalnych warunkach

Wady to: silny wpływ czynników środowiskowych, wysoka wartość napięcia zadziałania oraz występowanie prądu następczego.

Ogranicznik ograniczający

Oparty na nieliniowym elemencie, zazwyczaj warystorze tlenkowym ZnO. Jego zalety obejmują:

brak prądu następczego
precyzyjna nastawa napięcia zapłonu
niska wartość napięcia zapłonu
brak opóźnienia zapłonu

Jednak ma mniejszą zdolność odprowadzania prądu piorunowego oraz generuje prąd podczas normalnej pracy.

Ogranicznik kombinowany

Łączy cechy ograniczników odcinających i ograniczających. Wyróżnia się dwa rodzaje połączeń:

szeregowe – brak przepływu prądu w normalnych warunkach
kaskadowe – stosowane w małych obiektach, umożliwia zastosowanie wielu stopni ochrony

Zgodnie z normą PN-EN 61643-11, ogranicznik kombinowany łączy funkcje ucinające i ograniczające napięcie. Nowoczesne konstrukcje wymagają okresowych kontroli elektrycznych.