Reklama

Odpowiedzialność deliktowa

Odpowiedzialność deliktowa, znana również jako odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego, jest jednym z dwóch głównych reżimów odpowiedzialności cywilnej. Opiera się na zasadzie, że osoba, która wyrządza szkodę innemu podmiotowi, jest zobowiązana do jej naprawienia. W polskim prawie regulowana jest przez przepisy Kodeksu cywilnego (art. 415–449), a kluczowym przepisem jest art. 415, który stwierdza, że „Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia”.

Reklama

Zasady odpowiedzialności

Podstawowe zasady odpowiedzialności deliktowej obejmują:

wina
ryzyko

W szczególnych przypadkach mogą mieć zastosowanie:

Reklama

zasady słuszności
zasada gwarancyjno-repartycyjna
zasada absolutnej odpowiedzialności

Przesłanki odpowiedzialności

Odpowiedzialność deliktowa wymaga spełnienia czterech przesłanek:

powstanie szkody
popełnienie czynu niedozwolonego
związek przyczynowy między szkodą a czynem
wina sprawcy

Brak którejkolwiek z tych przesłanek wyłącza odpowiedzialność sprawcy.

Szkoda

Odpowiedzialność za szkodę jest określona w art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego, który wymaga istnienia związku przyczynowego między zdarzeniem a szkodą. Zasady naprawienia szkody obejmują:

pełne naprawienie szkody
możliwość zmniejszenia wysokości odszkodowania w zależności od okoliczności

Czyn niedozwolony

Czyn niedozwolony w prawie cywilnym odnosi się do wszelkich działań naruszających porządek prawny, nie tylko do czynów karalnych. Niektóre czyny, choć zgodne z prawem, mogą wiązać się z odpowiedzialnością na zasadzie ryzyka.

Związek przyczynowy

Istotne jest udowodnienie związku przyczynowego między czynem a powstałą szkodą, co oznacza konieczność wykazania, że szkoda jest normalnym następstwem działania sprawcy.

Wina

Wina składa się z dwóch elementów: obiektywnego (bezprawność) i subiektywnego (wadliwość postępowania). Wina może być umyślna lub nieumyślna, jednak jej stopień nie wpływa na istnienie odpowiedzialności cywilnej.

Wyłączenie odpowiedzialności

Nieletni poniżej 13. roku życia oraz osoby niepoczytalne nie ponoszą odpowiedzialności za wyrządzone szkody. Istnieją różne formy wyłączeń odpowiedzialności, w tym ekskulpacja i egzoneracja.