Obrona Wybrzeża
Obrona Wybrzeża była formacją Wojska Polskiego utworzoną w 1939 roku w czasie kampanii wrześniowej. Powstała z przekształcenia Floty i Obszaru Nadmorskiego, działając w okresie od 1 września do 2 października. Dowództwo mieściło się w Helu, a jego szefem był kontradmirał Józef Unrug.
Plany działań obronnych
30 lipca 1939 roku, Generalny Inspektor Sił Zbrojnych wydał rozkaz dotyczący obrony wybrzeża, koncentrując się na utrudnieniu komunikacji niemieckiej oraz obronie portów w Gdyni i Helu. Plany obronne przygotowano dla trzech głównych komponentów: Morskiej Obrony Wybrzeża, Lądowej Obrony Wybrzeża oraz jednostek podporządkowanych Dowództwu Obrony Wybrzeża.
Siły morskie
- 17 000 żołnierzy, 137 dział, 23 samoloty.
- Łącznie: 29 000 żołnierzy, 400 dział, 120 samolotów po stronie niemieckiej.
Morska Obrona Wybrzeża była odpowiedzialna za wszystkie jednostki pływające, z wyjątkiem kilku, które wysłano do Wielkiej Brytanii. Okręty miały za zadanie postawić miny i utrudnić żeglugę w Zatoce Gdańskiej.
Siły lądowe i lotnicze
Na lądzie obronę skupiono wokół Gdyni i Helu. Lądowa Obrona Wybrzeża dysponowała znacznymi siłami, w tym artylerią przeciwlotniczą oraz jednostkami lądowymi. Na Półwyspie Helskim sformowano Rejon Umocniony Hel, który miał na celu obronę przed atakami niemieckimi.
Mobilizacja
W nocy z 22 na 23 sierpnia 1939 roku władze ogłosiły mobilizację alarmową. Mobilizacja przebiegła sprawnie, a 29 sierpnia rozpoczęto realizację operacji „Peking”. Polskie okręty dotarły do portu w Edynburgu bez większych zakłóceń.
Działania obronne
1 września 1939 roku Niemcy rozpoczęli inwazję na Polskę. Polskie siły znalazły się w krytycznej sytuacji z powodu ataku z wielu stron. Mimo przewagi wroga, polskie oddziały stawiały opór, a działania na morzu obejmowały próbę obrony przed atakami lotniczymi i morskimi.
Kapitulacja
Po miesiącu walk, 1 października 1939 roku, podjęto decyzję o kapitulacji. Ostatnią jednostką broniącą się była załoga Helu, która podpisała akt kapitulacji w sopockim Grand Hotelu.
Upamiętnienie
Walki polskich marynarzy na Bałtyku zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, gdzie widnieje napis: „BAŁTYK 1 IX – 5 X 1939”.
Bibliografia
- Edmund Kosiarz, Bitwy Morskie, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1973.
- Edmund Kosiarz, Flota Orła Białego, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1989.
- Julian Czerwiński, et al., Kadry Morskie Rzeczypospolitej, Wyższa Szkoła Morska w Gdyni, Gdynia 1996.
