Obiady czwartkowe
Obiady czwartkowe, zainicjowane przez Adama Kazimierza Czartoryskiego i organizowane przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, były cyklicznymi spotkaniami polskich intelektualistów, na wzór paryskich salonów literackich. Odbywały się regularnie od 1770 roku, a ich celem były biesiady literacko-naukowe, podczas których omawiano dzieła literackie oraz dyskutowano na tematy związane ze sztuką i nauką.
Historia i znaczenie
Spotkania te miały miejsce głównie w Zamku Królewskim oraz w Łazienkach, trwały od 3 do 4 godzin i gromadziły wyłącznie mężczyzn. Umożliwiało to swobodniejsze rozmowy oraz lekturę frywolnych tekstów. Obiady pełniły funkcję kulturalnej instytucji, wpływając na rozwój literatury polskiej. Od 1771 roku ich nieoficjalnym organem prasowym był tygodnik „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne”, w którym publikowano niektóre utwory czytane na spotkaniach.
Król Stanisław August, pasjonujący się literaturą, organizował te obiady do około 1777 roku. W tym okresie powstały również obiady środowe, na które zapraszano humanistów i polityków. Najlepszym okresem obiadów czwartkowych były lata 1771-1782, kiedy to poziom spotkań był wysoki, co jednak zaczęło się zmieniać w późniejszych latach.
Uczestnicy obiadów
Skład gości obiadów czwartkowych nie był stały, a w jednym przyjęciu brało udział zwykle 10-12 osób. Wśród wybitniejszych uczestników byli:
- Franciszek Bohomolec
- Ignacy Krasicki
- Wojciech Jakubowski
- Stanisław Trembecki
- Adam Tadeusz Naruszewicz
- Andrzej Ignacy Ogiński
- Jacek Bartłomiej Ogrodzki
Sporadycznie zapraszani byli także tacy goście jak Marcello Bacciarelli, Franciszek Karpiński czy Wojciech Bogusławski.
Wpływ i dziedzictwo
Obiady czwartkowe przyczyniły się do rozwoju polskiej literatury oraz kultury. Z tradycji tych spotkań wyrosły czwartkowe obiady literackie Wincentego Krasińskiego w XIX wieku. Kulinarną oprawę zapewniał Paul Tremo, uznawany za jednego z najlepszych kucharzy w Europie.
Bibliografia
Wiele informacji na temat obiadów czwartkowych można znaleźć w pracach takich jak „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne”, czy pamiętnikach i opracowaniach literackich z okresu Oświecenia.
