Oberszter w Dawnej Wojsku Polskim
Oberszter, znany również jako Obrist (z niem. Oberst), był pułkownikiem w dawnym Wojsku Polskim, które składało się z jednostek cudzoziemskich. Jako właściciel regimentu piechoty, dragonów, rajtarów lub arkebuzerów, oberszter zawierał umowy z mocodawcami, takimi jak król czy hetman.
Umowy i Wynagrodzenie
Oberszter zawierał z mocodawcą umowę zwaną „kapitulacją”, która dotyczyła utworzenia lub wynajęcia jednostki wojskowej. Umowa ta określała:
- liczbę jednostek obrachunkowych (stawek) żołdu, zwanych „porcjami”
- czas trwania służby
W ramach organizacji regimentu, oberszter nawiązywał współpracę z kapitanami, którzy tworzyli kompanie. Jego wynagrodzenie obejmowało zazwyczaj 10% porcji oraz potrącenia z uposażeń oficerów, podoficerów i żołnierzy, znane jako Kopfgeld (pogłówne).
Organizacja i Stanowisko
Oberszter był właścicielem oddziału, który wynajmował. Mocodawca miał prawo do sprawdzenia stanu osobowego oraz wymagał służby przez czas określony w „kapitulacji”, bez dodatkowych opłat za udział w bitwach, o ile żołd był terminowo płacony i straty uzupełniane.
W niemieckiej piechocie regimenty były zorganizowane w dużych jednostkach, liczących od 1000 do 2000 porcji (około 900–1800 żołnierzy). W przeciwieństwie do tego, regimenty zaciągane w Anglii i Szkocji w latach 1621–1625 składały się z maksymalnie 200–300 żołnierzy.
W drugiej połowie XVII wieku stanowisko obersztera przynosiło znaczne dochody. Często zajmowali je magnaci, pełniący funkcje tytularnie, podczas gdy faktyczną organizacją i dowodzeniem zajmowali się obersztlejtnanci (podpułkownicy) pochodzący z zamożnej lub średniozamożnej szlachty.
