Numizmatyka – Wprowadzenie
Numizmatyka jest nauką pomocniczą historii, zajmującą się badaniem monet, banknotów i innych znaków pieniężnych. Bada te obiekty pod kątem historycznym, estetycznym i technicznym. Termin „numizmatyka” wywodzi się z greckiego słowa nomisma i ma swoje korzenie w XIV wieku, rozwijając się szczególnie w okresie renesansu. W Polsce największe zbiory monet i medali znajdują się w Muzeum Narodowym w Warszawie oraz w Krakowie.
Główne zadania numizmatyki
- Kolekcjonowanie i klasyfikowanie monet
- Datowanie monet, w tym analiza znaków menniczych
- Ustalanie kręgu użytkowników monet
- Określanie dodatkowych funkcji monet
- Interpretacja faktów i procesów historycznych
Podział chronologiczny numizmatyki
- Numizmatyka grecka
- Numizmatyka celtycka
- Numizmatyka rzymska
- Numizmatyka bizantyjska
- Numizmatyka Dalekiego Wschodu (Indie, Chiny, Japonia)
- Numizmatyka średniowieczna (w tym arabska i perska)
- Numizmatyka nowożytna
Nauki poboczne numizmatyki
- Egzonumia – bada obiekty podobne do monet, ale nie będące oficjalnymi środkami płatniczymi, takie jak żetony czy medale.
- Notafilia – zajmuje się badaniem papierowych znaków pieniężnych i banknotów, rozwijając się znacząco w latach 20. XX wieku, a jako oddzielna gałąź istnieje od 1970 roku.
- Skrypofilistyka – forma kolekcjonowania akcji i obligacji, która zyskuje popularność w Europie od 1975 roku.
Terminy w numizmatyce średniowiecznej
- Gatunek monety – numizmaty o podobnych cechach metrologicznych.
- Typ monety – numizmaty z tym samym wyobrażeniem, zazwyczaj w jednej emisji.
- Odmiany monety – monety wybite tą samą parą stempli.
- Próba – zawartość czystego kruszcu w monecie.
- Renovatio monetae – wymiana monety na nową na korzystnych warunkach.
- Pan menniczy – zleceniodawca emisji monet.
Numizmatyka to dziedzina, która łączy historię, sztukę oraz technologię, oferując wgląd w przeszłość poprzez obiekty pieniężne.
