Nikola Zrinski
Nikola Zrinski (1620-1664) był chorwackim i węgierskim szlachcicem, banem chorwackim, politykiem oraz poetą, znanym z walki z Turkami. Pochodził z katolickiego rodu, który od pokoleń brał udział w obronie przed turecką inwazją, będąc potomkiem Nikoli Šubicia Zrinskiego, obrońcy twierdzy Szigetvár.
Polityczna działalność
Zrinski stał się liderem węgierskiej partii narodowej, łącząc magnatów katolickich i protestancką szlachtę w walce przeciwko habsburskiemu uciskowi. W połowie XVII wieku zaprezentował koncepcję polityczną, która dążyła do niezależności Węgier od zarówno Turcji, jak i Habsburgów. Jego działania obejmowały:
- Tworzenie eposów literackich, w tym wielkiego eposu o obronie Szigetváru (1645-1647).
- Propagowanie jedności narodowej oraz poświęcenia w imię wolności ojczyzny.
Teoretyk wojskowości
Zrinski był również uznawany za jednego z najwybitniejszych dowódców wojskowych i teoretyków wojskowości w swoim czasie. W 1651 roku opracował plany wojny wyzwoleńczej przeciwko Turkom, a jego wizje obejmowały:
- Utworzenie stałej węgierskiej armii, opartej na masach chłopskich, mieszczańskich oraz hajdukach.
W 1663 roku, gdy wojna wyzwoleńcza rzeczywiście wybuchła, Zrinski został oskarżony o jej sprowokowanie przez dwór wiedeński.
Śmierć i dziedzictwo
Po kontrowersyjnym pokoju z Turkami w Vasvár (1664), Zrinski nie poparł stronnictwa Franciszka Wesselényiego, które dążyło do zbliżenia z Turkami. Starał się związać walkę o niepodległość Węgier z polityką antyhabsburską króla Francji, Ludwika XIV. Zginął nagle w wypadku podczas polowania, co zakończyło jego działalność polityczną i wojskową.
Na jego cześć nazwano węgierską haubicę szturmową z okresu II wojny światowej 40/43.M Zrínyi II.
Bibliografia
- Felczak Wacław: Historia Węgier, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1983.
