Nikiszowiec – Krótkie Wprowadzenie
Nikiszowiec, znany również jako Nickischschacht, to historyczne osiedle robotnicze w Katowicach, zbudowane w latach 1908–1919 przez koncern Georg von Giesches Erben dla górników kopalni „Giesche” (obecnie „Wieczorek”). Zaprojektowane przez Emil i Georg Zillmannów, osiedle jest unikatowym przykładem zabudowy patronackiej i znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Geografia i Klimat
Nikiszowiec leży w dzielnicy Janów-Nikiszowiec, w rejonie ulic Szopienickiej i Zamkowej, na Wyżynie Katowickiej. Charakteryzuje się klimatem umiarkowanym przejściowym, z roczną średnią temperaturą wynoszącą 8,1 °C oraz roczną sumą opadów na poziomie 713,8 mm. Obszar odwadniany jest przez rzekę Bolinę, a w jego okolicy znajdują się tereny chronione z rzadkimi gatunkami roślin i zwierząt.
Nazwa
Nazwa „Nikiszowiec” pochodzi od szybu kopalnianego „Nickisch”, a jej spolszczona forma powstała przez dodanie formantu -owiec.
Historia
Osiedle zaczęło powstawać na początku XX wieku w związku z eksploatacją węgla. Zbudowano je w odpowiedzi na potrzeby mieszkaniowe górników. Pierwszy blok mieszkalny oddano do użytku w 1911 roku, a ostatni w 1919. Po I wojnie światowej Nikiszowiec stał się częścią Polski, a jego mieszkańcy aktywnie uczestniczyli w powstaniach śląskich.
Architektura i Urbanistyka
Nikiszowiec wyróżnia się zwartą, blokową zabudową z czerwonej cegły, z centralnym placem Wyzwolenia, wokół którego zlokalizowane są najważniejsze obiekty. Osiedle posiada bogate detale architektoniczne, takie jak wykusze, portale i loggie.
Infrastruktura i Usługi
- Sklepy i usługi: Konsum, apteka, kościół św. Anny.
- Szkoły: Szkoła Podstawowa nr 53 im. St. Żeromskiego.
- Infrastruktura: Pełne skanalizowanie, wodociągi, energia elektryczna z elektrowni św. Jerzego.
Kultura i Sport
Nikiszowiec ma bogate tradycje kulturalne, w tym chóry i zespoły artystyczne. Sport rozwijał się poprzez kluby piłkarskie i pływackie, takie jak KS „Nikisz 20” i Towarzystwo Pływackie „Giszowiec-Nikiszowiec 23”.
Turystyka
Nikiszowiec jest popularnym celem turystycznym, a infrastruktura turystyczna obejmuje apartamenty, restauracje oraz przewodników. Osiedle zostało wpisane na Szlak Zabytków Techniki i uznane za pomnik historii.
Podsumowanie
Nikiszowiec to nie tylko przykład architektury robotniczej, ale także miejsce bogatej historii i kultury, które przyciąga turystów i badaczy z całego kraju.
