Niedźwiedź na Ślęży
Posąg znany jako „Niedźwiedź” (inaczej „Niedźwiedzica” lub „Dzik”) to rzeźba, której powstanie datuje się na okres lateński, około 400–200 roku p.n.e. Została umieszczona na szczycie Ślęży w 1903 roku i jest związana z celtycką kulturą.
Charakterystyka
Rzeźba wykonana jest z jasnego granodiorytu biotytowego, znanego jako granit strzeblowski. Ma długość około 148 cm, szerokość od 47 do 57 cm oraz wysokość około 100 cm. Przedstawia schematycznego niedźwiedzia lub dzika, stojącego na czterech łapach, z niedźwiedzim ogonem. Rzeźba jest uszkodzona, brak jej dolnych części łap, a powierzchnia głowy jest zniszczona. Na posągu wyryto dwa znaki: jeden starszy, obecnie zatarty, oraz drugi w formie ukośnego krzyża, wykonany na początku XX wieku.
Historia
Rzeźba prawdopodobnie pierwotnie znajdowała się w jednym z kultowych miejsc na Ślęży. Odkryta została w XVIII wieku w okolicy Strzegomian. W 1853 roku ustawiono ją pionowo, a w 1903 roku przeniesiono na szczyt Ślęży, gdzie obecnie stoi w pobliżu kościoła Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. W obrębie masywu Ślęży znajduje się także drugi posąg niedźwiedzia, umieszczony w zadaszonej wiacie obok rzeźby znanej jako Panna z rybą.
Rzeźba w kulturze
Niedźwiedź jest związany z legendą średniowieczną, dotyczącą Piotra Włostowica i polowania na dzika. Rzeźba nosiła również ludowe nazwy, takie jak „Maciora” czy „Dzik”. Mieszkańcy Strzegomian tradycyjnie pozdrawiali ją okrzykiem: Dziku, masz tu prosię, rzucając w nią kamieniami. Obok rzeźby znajdował się kopczyk kamieni, którymi była obrzucana. Jej sylwetka znalazła się także w herbie Sobótki, zaprojektowanym w 1960 roku. W pobliskiej kaplicy w Sulistrowiczkach znajdują się rzeźby niedźwiedzi, nawiązujące do lokalnych kultów pogańskich.
