Neurotyczność
Neurotyczność jest jedną z pięciu głównych cech osobowości, charakteryzującą się emocjonalnym niezrównoważeniem, niską odpornością na stres oraz skłonnością do lęków. Osoby o wysokiej neurotyczności doświadczają zmiennych nastrojów i intensywnych negatywnych emocji, takich jak niepokój, złość, czy poczucie winy. Mają trudności w radzeniu sobie ze stresem i interpretują codzienne sytuacje jako zagrażające, co zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń psychicznych, takich jak depresja czy zaburzenia lękowe. Pojęcie to zostało wprowadzone przez Eysencka w teorii temperamentu, w której neurotyczność opisana jest jako większa reaktywność układu nerwowego u osób neurotycznych.
Stabilność emocjonalna
Osoby cechujące się niską neurotycznością są bardziej stabilne emocjonalnie i mniej podatne na stres. Wykazują mniejsze napięcie i są zwykle spokojniejsze. Niski poziom negatywnych emocji nie zawsze idzie w parze z wysokim poziomem emocji pozytywnych, które są związane z ekstrawersją. Neurotyczni ekstrawertycy mogą przeżywać intensywne emocje, co prowadzi do dużych wahań nastroju. W przeciwieństwie do nich osoby niskonurotyczne, zwłaszcza ekstawertycy, zazwyczaj odczuwają większą satysfakcję życiową.
Historia
Koncepcja neurotyczności ma swoje korzenie w starożytnej teorii temperamentów, gdzie Galen z Pergamonu opisał różne typy osobowości wynikające z równowagi płynów ciała. Osobowość melancholiczna, uznawana za prekursor neurotyczności, była opisywana jako psychicznie niezrównoważona i smutna, związana z nadmiarem czarnej żółci.
Rozwój w trakcie życia
Neurotyczność nie jest stała i może zmieniać się w trakcie życia, w zależności od dojrzewania osobowości oraz doświadczeń życiowych. W dzieciństwie i adolescencji można zaobserwować negatywną emocjonalność, która w dorosłości może przybrać formę neurotyczności. W miarę starzenia się, wpływ środowiska na poziom neurotyczności rośnie.
Wstydliwość
Neurotyczność wiąże się z wstydliwością i strachem przed negatywną oceną. Osoby te mogą być narażone na presję rówieśników oraz mogą tworzyć dysfunkcyjne rodziny, w których rodzice nie przekazują pozytywnych wzorców społecznych. Wychowanie oparte na poczuciu wstydu może wpływać na rozwój neurotyczności u dzieci.
Dystrybucja geograficzna
Neurotyczność wykazuje różnice w dystrybucji geograficznej. W USA osoby z wschodniej części kraju są bardziej neurotyczne niż te z zachodu. Badania w Wielkiej Brytanii i w Polsce pokazują, że poziom neurotyczności różni się w zależności od regionu, a Polska cechuje się najwyższym poziomem neurotyczności w Europie.
