Neple
Neple to wieś w Polsce, znajdująca się w województwie lubelskim, w powiecie bialskim, w gminie Terespol. Jest sołectwem gminy i leży przy drodze wojewódzkiej nr 698. Według Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku, wieś liczyła 245 mieszkańców, co czyni ją dziesiątą co do wielkości miejscowością w gminie. Neple są siedzibą rzymskokatolickiej parafii Podwyższenia Krzyża Świętego.
Położenie
Wieś jest usytuowana na wzgórzu w pobliżu ujścia rzeki Krzny do Bugu, w obrębie Parku Krajobrazowego „Podlaski Przełom Bugu”, około 9 km na północ od Terespola. Urokliwy teren, na którym leżą Neple, charakteryzuje się różnorodnością geomorfologiczną, w tym meandrami rzeki Krzny oraz starorzeczami Bugu. Obszar ten bywa nazywany Szwajcarią Podlaską.
Historia
Neple mają bogate osadnictwo pradziejowe. W przeszłości wieś była książęca, założona przed 1430 rokiem. W XVIII wieku znalazła się w powiecie brzeskolitewskim. W XIX wieku była w posiadaniu różnych rodzin, w tym Niemcewiczów i Orzeszków. Poeta Julian Ursyn Niemcewicz opisał swoje pobyty w Neplach w swoich pamiętnikach, a także gościł tu car Aleksander I.
W początkach XIX wieku, Kalikst Mierzejewski zbudował pałac otoczony ogrodem, który został zniszczony przez pożar w 1854 roku. Odbudowany, funkcjonuje obecnie jako ośrodek wypoczynkowy Caritasu. W latach 1975–1998 Neple były częścią województwa bialskopodlaskiego.
Zabytki
- Zespół dworski należący do rodziny Niemcewiczów.
- Neogotycki lamus z 1786 roku, znany jako „Skarbczyk”.
- Budynek dworski „Biwak” z początku XIX wieku, gościł cara Aleksandra I.
- Budynek „Biały dworek” z początku XX wieku.
- Altana chińska, dawna biblioteka murowana z I połowy XIX wieku.
- Kaplica ogrodowa z 1829 roku, w której znajduje się tablica poświęcona Juliuszowi Augustowi Mierzejewskiemu.
- Krzyż żelazny upamiętniający tragiczne wydarzenia z 1828 roku.
- Eklektyczny kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z 1769 roku.
- Pomnik poświęcony pobytowi Wojska Polskiego z marszałkiem Józefem Piłsudskim w 1920 roku.
- Krzyż kamienny, prawdopodobnie stary nagrobek.
- Czołg Armii Czerwonej, który jako pierwszy przejechał Bug.
Podsumowanie
Neple to wieś o bogatej historii i interesujących zabytkach, położona w malowniczej okolicy. Stanowi ważny punkt na mapie kulturowej regionu, z licznymi atrakcjami zarówno dla mieszkańców, jak i turystów.
