Neoliberalizm: Definicja i Pochodzenie
Neoliberalizm to termin odnoszący się do nurtów myśli ekonomicznej, które wspierają wolnorynkowy liberalizm. Współczesne rozumienie tego pojęcia często ma pejoratywny wydźwięk, odnosząc się do polityki, która zaniedbuje dobro społeczne na rzecz nadmiernej deregulacji i prywatyzacji. Początkowo, w latach 1920-1960, neoliberalizm był odpowiedzią na obawy dotyczące wpływu totalitaryzmów i gospodarek planowych na liberalizm.
Historyczne Ujęcie Neoliberalizmu
Pojęcie „neoliberalizm” po raz pierwszy zostało zdefiniowane przez Alexandra Rüstowa w latach 30. XX wieku, a jego znaczenie rozwijało się na Kolokwium Waltera Lippmanna w 1938 roku. Uczestnicy konferencji, w tym Mises i Hayek, dyskutowali o potrzebie reform w liberalizmie, podkreślając konieczność interwencji państwa w celu zapewnienia sprawiedliwości rynkowej.
Szkoła Fryburska i Ordoliberalizm
Rüstow i jego współpracownicy po wojnie wpłynęli na politykę gospodarczą Niemiec Zachodnich, przyjmując termin „ordoliberalizm”. Uznawali, że silna gospodarka wymaga silnego państwa, które ustala zasady rynkowe. Wartości humanistyczne były postrzegane jako równie istotne jak efektywność gospodarcza.
Libertarianizm i Szkoła Austriacka
Austriaccy ekonomiści, tacy jak Hayek i Mises, reprezentowali bardziej radykalne podejście, promując minimalizację roli państwa. Ich koncepcje, takie jak koszt alternatywny, stały się kluczowe w krytyce gospodarek planowych.
Współczesne Użycie Neoliberalizmu
Po 1980 roku, termin „neoliberalizm” zyskał nowe znaczenie, często używany w kontekście radykalnych polityk gospodarczych w Ameryce Południowej. Jako przykład można wskazać dyktaturę Augusto Pinocheta w Chile, gdzie neoliberalne zasady były wprowadzane w życie.
Reaganomika i Thatcheryzm
W latach 80. XX wieku, Reagan i Thatcher, choć nie identyfikowali się jako neoliberałowie, wprowadzili polityki, które stały się synonimem neoliberalizmu. Konsensus Waszyngtoński, zaproponowany przez Johna Williamsona, zdefiniował zasady neoliberalizmu, takie jak prywatyzacja i deregulacja.
Krytyka Neoliberalizmu
Krytyka neoliberalizmu często zwraca uwagę na jego klasowy charakter, co prowadzi do wyzysku mas pracujących i rosnących nierówności społecznych. Neoliberalizm jest również postrzegany jako przyczyna powstania nowej klasy prekariatu, charakteryzującej się niestabilnością materialną.
Współczesne Postrzeganie Neoliberalizmu
Obecnie termin „neoliberalizm” jest rzadko używany w pozytywnym kontekście, a jego definicje są często niejednoznaczne. Wiele osób nie identyfikuje się z tym terminem, a jego współczesne znaczenie jest przedmiotem intensywnej debaty.
