Narses III Budowniczy
Narses III, katolikos wszystkich Ormian w latach 641–661, był kluczową postacią w politycznym i kulturalnym życiu Armenii w VII wieku. Pochodził z Iszchani, regionu Tajk w zachodniej Armenii, gdzie kultura grecka miała istotny wpływ na jego poglądy pro-greckie.
W obliczu inwazji arabskiej, Narses III starał się zbliżyć ortodoksję grecką do ormiańskiego monofizytyzmu. Pomimo sympatii do Bizancjum, przekonał głównodowodzącego armii ormiańskiej, Teodora Rasztuniego, do poddania się Arabom. W 652 roku Armenia uzyskała autonomię, jednak była zobowiązana do płacenia daniny.
Narses III został porwany do Konstantynopola na rozkaz cesarza Konstansa II, który namawiał go do unii z kościołem greckim. Po śmierci Rasztuniego, katolikos powrócił do Armenii i zmarł w 661 roku w swojej posiadłości.
Działalność architektoniczna i teologiczna
Narses III zasłynął jako Budowniczy dzięki swoim osiągnięciom na polu architektury. Odbudował kościół w Dwinie, gdzie pochowano ofiary najazdu arabskiego, oraz wzniósł kościół Czuwających Aniołów w Zwartnoc, położony 3 km od Eczmiadzynu. Kościół ten, zbudowany według planu terakonchosu, zyskał miano perły ormiańskiej sztuki sakralnej i doczekał się licznych kopii.
Oprócz działalności architektonicznej, Narses III wsławił się także w dziedzinie teologii.
Podsumowanie
- Narses III był katolikos wszystkich Ormian w latach 641–661.
- Pochodził z Iszchani w regionie Tajk, związanym z kulturą grecką.
- Wprowadził kompromis między grecką ortodoksją a ormiańskim monofizytyzmem.
- Podczas inwazji arabskiej uzyskał autonomię dla Armenii, ale w zamian musiała płacić daninę.
- Odbudował ważne kościoły i był innowatorem w architekturze ormiańskiej.
Narses III pozostaje ważną postacią w historii Armenii, zarówno jako przywódca religijny, jak i architekt.
