Narodnicy
Narodnicy to działacze ruchu Narodnictwa (ros. народничество), który dążył do demokracji w Imperium Rosyjskim. Ideologia tego ruchu ukształtowała się na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XIX wieku, a do jej prekursorów należeli Aleksandr Hercen, Nikołaj Ogariow i Nikołaj Czernyszewski. Głównymi ideologami narodnictwa byli Piotr Ławrow, Michaił Bakunin i Piotr Tkaczow.
Orientacje w narodnictwie
W ramach narodnictwa można wyróżnić trzy główne orientacje:
- narodnicy propagandyści, z Ławrowem na czele;
- narodnicy anarchiści, liderowani przez Bakunina;
- narodnicy spiskowcy (blankiści), przewodzeni przez Tkaczowa.
Ruch ten łączył utopizm socjalistyczny z realnymi potrzebami chłopów, promując antyfeudalne poglądy i krytykując burżuazyjny postęp. Narodnicy głosili hasła obalenia samodzierżawia i wprowadzenia socjalizmu agrarnego, opierającego się na wspólnocie chłopskiej (obszczinie).
Ewolucja ideologii
Ideologia narodnicka ewoluowała w czasie. W latach 70. i do połowy 80. dominowała idea rewolucji agrarnej, a następnie, do 1895 roku, przekształciła się w kierunek reformistyczny, który postulował odgórne reformy w interesie chłopów. Różnice między poszczególnymi nurtem dotyczyły taktyki działania oraz oceny przygotowania ludu do rewolucji:
- Bakunin – liczył na żywiołową rewolucyjność chłopstwa;
- Ławrow – kładł nacisk na długotrwałą propagandę postępowych idei;
- Tkaczow – postrzegał spiskową organizację jako drogę do zdobycia władzy.
W latach 1869-1879 w Rosji zaczęły powstawać kółka inteligenckie, które prowadziły propagandę rewolucyjną wśród robotników, studentów i żołnierzy. Współtwórcą idei narodnictwa był również Nikołaj Michajłowski. Ważnymi organizacjami narodników były tajne zrzeszenia rewolucyjne, takie jak Ziemla i Wola oraz po rozłamie Czornyj Pieriedieł i Narodna Wola.
Podsumowanie
Ruch narodników odegrał kluczową rolę w kształtowaniu ideologii rewolucyjnej w Rosji, łącząc postulaty agrarne z dążeniem do demokratyzacji społeczeństwa. Jego wpływ na historię ruchów rewolucyjnych w Imperium Rosyjskim był znaczący, a różnorodność podejść wewnętrznych wskazuje na złożoność tego zjawiska.
