Nadziak – opis i historia
Nadziak, znany również jako „siekierka” lub „obuszek”, to broń obuchowo-sieczna przypominająca młotek. Ma drewniane lub stalowe stylisko oraz stalową głowicę, która z jednej strony jest tępa, a z drugiej wyposażona w ostry, często zakrzywiony kolec zwany dziobem. Służył do rozbijania lub przebijania zbroi i hełmów przeciwnika. Nadziaki były używane od XV do XVII wieku, głównie wśród husarii, chociaż nie były one powszechnie stosowane w tej formacji. Stanowiły także oznakę poruczników jazdy narodowego autoramentu.
Użycie nadziaka
Nadziaki zyskały popularność wśród polskiej szlachty, gdzie stosowane były jako laski. Jednak ich częste użycie do rozstrzygania sporów, zwłaszcza podczas sejmików, doprowadziło do zakazu ich stosowania przez cywilów. Aby obejść ten zakaz, zaczęto używać nadziaków z zawiniętym kolcem, które były mniej groźne, znanych jako obuszki.
Oprócz zastosowania bojowego, nadziaki miały również funkcje praktyczne, służąc do rąbania gałęzi na ognisko oraz w różnych potrzebach podróżnych. Zygmunt Gloger w „Encyklopedii staropolskiej” wskazywał, że nadziak wywodzi się od średniowiecznej siekiery bojowej, a jego relikt można dostrzec w góralskiej ciupadze.
Galeria
- Husarz z nadziakiem na wzorniku polskich strojów z XVII wieku.
- Polskie nadziaki z XVII wieku.
- Rosyjskie nadziaki z 1687 roku.
- Nadziak z zamku w Tykocinie.
- Osmański nadziak z XVIII wieku, kolekcja Muzeum Narodowego w Krakowie.
- Nadziak polsko-węgierski z XVII wieku, Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczypospolitej.
