Morena denna
Morena denna to rodzaj moreny, której materiał skalny pochodzi z niszczenia podłoża i wytopionego lodu, transportowanego przez dolną część lodowca. Po stopnieniu lodowca, morena denna ukazuje się w postaci lekko falistych równin, typowych dla Niżu Środkowoeuropejskiego. Powstaje w wyniku akumulacji lodowcowej.
Cechy i występowanie w Polsce
Moreny denne zajmują duże obszary Polski, związane z różnymi zlodowaceniami: bałtyckim, środkowopolskim i krakowskim. Składają się głównie z gliny zwałowej oraz materiału piaszczystego, często wzbogaconego w bezładnie rozrzucone głazy.
Glina zwałowa pokrywa teren warstwą o grubości od kilku do kilkudziesięciu metrów, a w wyniku topnienia lodowca osadza się na skałach podłoża. W niektórych miejscach pozostają piaski zwałowe, które są pozostałością po lodowcu.
Młodsza morena denna
Młodsze wysoczyzny morenowe występują w zasięgu zlodowacenia bałtyckiego. Charakteryzują się nieregularnym ukształtowaniem terenu, z niewielkimi wzniesieniami i zagłębieniami, które są często wypełnione wodami polodowcowymi lub stanowią bagna. Deniwelacje na tych terenach są niewielkie, a większe jeziora są rzadkością.
W okolicach pradolin oraz strefy morskiej, powierzchnia młodszej moreny jest bardziej wygładzona niż na wysoczyznach wyżej położonych, co związane jest z działalnością wód roztopowych.
Starsza morena denna
Starsze wysoczyzny morenowe dominują w południowej Wielkopolsce, Mazowszu i Podlasiu, związane z wcześniejszymi zlodowaceniami. Materiał budulcowy jest podobny do młodszej moreny, jednak zawartość substancji ilastych maleje na północ, a zwiększa się ilość piasków i materiału grubszego.
Rzeźba terenu została rozmyta przez działalność wód, a jeziora polodowcowe uległy zasypaniu. W krajobrazie dominują wygładzone płaszczyzny i zachowane formy z materiałem grubszym, takie jak ozy i moreny czołowe.
Zrównane i obniżone moreny denne
Obszary te występują w Polsce w postaci pasów o szerokości do 30 km, zwłaszcza w okolicach pradolin Warszawsko-Berlińskiej oraz doliny Wisły. Materiał budulcowy jest charakterystyczny dla moren dennych, a powierzchnia tych terenów została wygładzona przez wody roztopowe lodowca.
Obszary te są przeważnie równinami, z lekkim nachyleniem, a na ich powierzchni można spotkać podmokłości oraz wydmy śródlądowe, pochodzące z terenów piaszczystych.
