Moloch – Bóstwo i Kult
Moloch, znany również jako Molech, to chtoniczne bóstwo fenickie i kananejskie, którego nazwa wywodzi się od hebrajskiego słowa „Melech”, oznaczającego króla. W starożytności Moloch był często czczony pod postacią byka i związany z brutalnymi rytuałami ofiarnymi, w tym składaniem ofiar z dzieci.
W Biblii Moloch pojawia się w kontekście potępienia praktyk składania ofiar, a jego kult miał obejmować „przejście przez ogień”, co odnosi się do palenia noworodków i małych dzieci.
Odkrycia Archeologiczne
W 1921 roku w Kartaginie odkryto cmentarzyska z nadpalonymi kośćmi dzieci, co sugerowało istnienie kultu Molocha. Jednakże niektórzy archeolodzy, w tym w 2011 roku, podważyli te wnioski, sugerując, że palenie dotyczyło martwych dzieci jako formy pochówku, a nie ofiar żywych dzieci.
Pochodzenie i Nazwa
Moloch był czczony na Bliskim Wschodzie i często przedstawiany jako cielak, wół lub człowiek z głową byka. Jego hebrajska nazwa „mlk” może oznaczać zarówno „króla”, jak i odnosić się do ofiar. Istnieje wiele teorii dotyczących jego identyfikacji z innymi bóstwami, takimi jak Melkart czy Ba’al Hammon.
Moloch w Starym Testamencie
W Starym Testamencie Moloch jest wspomniany w kontekście potępienia praktyk ofiarnych. Fragmenty z Księgi Kapłańskiej i Księgi Jeremiasza wskazują na zakaz składania ofiar z dzieci.
Teoria Eissfeldta
Otto Eissfeldt w swoich badaniach w Kartaginie doszedł do wniosku, że „mlk” odnosi się do formy poświęcenia, a nie samego bóstwa Molocha. Zauważył, że praktyki składania ofiar były potępiane przez Hebrajczyków, a ci, którzy to czynili, byli surowo karani.
Dyskusje o Teorii Eissfeldta
Teoria Eissfeldta spotkała się z krytyką, szczególnie od archeologa Sabatino Moscati, który podważył powszechność praktyk ofiarnych i zasugerował, że mogły być one związane z naturalnymi zgonami dzieci.
Moloch we Współczesnej Kulturze Masowej
- Moloch występuje w filmie „Metropolis” Fritza Langa.
- Postać Molocha pojawia się w komiksach, np. w serii „Strażnicy” oraz „Yans”.
- Moloch jest także postacią w grach komputerowych, takich jak „Mortal Kombat” i „Neuroshima”.
- W poezji Ginsberga Moloch symbolizuje krytykę społeczeństwa przemysłowego.
Moloch, jako symbol okrutnych praktyk ofiarnych, pozostaje zarówno interesującym tematem badań archeologicznych, jak i inspiracją dla współczesnej kultury masowej.
