Modernizm w Holandii
Modernizm, znany w Holandii jako Nieuwe Bouwen, rozwinął się w tym kraju na początku XX wieku. Holandia, z długą tradycją racjonalistyczną w architekturze, w tym w mieszkalnictwie, była miejscem tworzenia prostych budynków ceglastych z dużymi przeszkleniami. W końcu XIX wieku Hendrik Petrus Berlage rozpoczął projektowanie funkcjonalistycznych budynków, które, mimo historycznych cech elewacji, były nowatorskie w swojej konstrukcji. Berlage propagował ideę czystości formalnej budynków, opartą na przesłankach moralnych.
Neutralność Holandii w I wojnie światowej sprzyjała dalszemu rozwojowi modernizmu. W latach 20. XX wieku powstały dwie główne szkoły architektury: amsterdamska, z formami ekspresjonistycznymi, oraz rotterdamska, z kubicznymi budynkami. W 1917 roku powstała grupa De Stijl, która skupiała się na ideach Theo van Doesburga. Po II wojnie światowej Holandia odbudowywała się według modernistycznych zasad, zwłaszcza w Rotterdamie. W latach 50. XX wieku kluczową rolę w architekturze odegrała grupa Team X, w której działał Jacob Bakema, a Aldo van Eyck stał się pionierem strukturalizmu.
Wybrane przykłady modernizmu w Holandii
- Giełda w Amsterdamie – Hendrik Petrus Berlage
- Ratusz w Hilversum – Wileem Dudok
- Willa pani Schröder w Utrechcie – Gerrit Rietveld: dwukondygnacyjny dom z mobilnymi ścianami, plastycznym zewnętrzem i ekspresyjnymi liniami.
- Fabryka wyrobów tytoniowych Van Nelle w Rotterdamie – Leendert van der Vlugt i Mart Stam: niemal całkowicie transparentna forma z betonowymi stropami opartymi na słupach grzybkowych.
- Dom towarowy Schunk w Heerlen – Frits P. J. Peutz, 1935: budynek z żelbetowymi stropami grzybkowymi i całkowicie szklaną elewacją.
Główni przedstawiciele modernizmu w Holandii
- Jacob Bakema
- Hendrik Petrus Berlage
- Wileem Dudok
- Aldo van Eyck
- Jan Hessel de Groot
- J.J.P. Oud
- Gerrit Rietveld
- Mart Stam
- Leendert van der Vlugt
Modernizm w Holandii znacząco wpłynął na rozwój współczesnej architektury, łącząc funkcjonalność z nowatorską estetyką.
