Mlask zębowy
Mlask zębowy to rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w różnych językach naturalnych, oznaczany w międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA symbolem []. Ten dźwięk może mieć różne formy artykulacyjne, co wymaga stosowania bardziej szczegółowej transkrypcji.
Artykulacja
Podstawowy wariant mlasku zębowego [] charakteryzuje się następującymi cechami:
- Prąd powietrza jest zasysany przez różnicę ciśnień, spowodowaną uniesionym grzbietem języka.
- Podniebienie miękkie jest podniesione, co oznacza artykulację ustną.
- Prąd powietrza przepływa w jamie ustnej nad językiem lub uchodzi wzdłuż jego środkowej linii.
- Przednia część języka tworzy zwarcie z tylną ścianą górnych siekaczy lub dziąsłami, a grzbiet języka unosi się w kierunku podniebienia, tworząc drugie zwarcie.
- Następuje przerwanie blokady, co powoduje charakterystyczny dźwięk mlasku.
Warianty
Warianty mlasków różnią się w zależności od miejsca artykulacji oraz rodzaju „podkładu”. Oto niektóre z nich:
- Mlask nosowy: []
- Mlask z przydechem (aspiracją): []
- Mlask z dodatkowym szumem szczelinowym: []
- Mlask dźwięczny lub dysząco-dźwięczny: []
- Mlask z glotalizacją: []
Inne rodzaje mlasków obejmują mlask dwuwargowy, boczny dziąsłowy, zadziąsłowy oraz podniebienny.
Przykłady
W językach khoisan i bantu, szczególnie w języku !Xóõ, mlaski mają istotne znaczenie fonologiczne, z około 80 spółgłoskami mlaskowymi, w tym zębowymi. W polskim języku mlask zębowy może występować w funkcji ekspresywnej, przypominając dźwięk „zassany do środka c”.
Pisownia
W ortografii języka xhosa, mlask zębowy jest reprezentowany przez literę c, mlask przydechowy przez ch, a mlaski nosowe przez nc, ngc, nkc.
Terminologia
Mlask zębowy jest spółgłoską o zębowym i tylnojęzykowym miejscu artykulacji, znaną również jako mlask lamino-dentalny lub lamino-alweolarny.
