Mlask boczny dziąsłowy
Mlask boczny dziąsłowy to spółgłoska występująca w różnych językach naturalnych, oznaczana w międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA symbolem []. W artykulacji tej spółgłoski kluczowe są różnice ciśnień oraz szczególne ułożenie języka.
Opis artykulacji
Podstawowy wariant mlasku bocznego dziąsłowego charakteryzuje się:
- Modulacją prądu powietrza poprzez różnicę ciśnień, przy wzniesionym języku.
- Podniesionym podniebieniem miękkim, co wskazuje na artykulację ustną.
- Przepływem powietrza w jamie ustnej, które uchodzi wzdłuż środkowej linii języka.
- Kontaktem koniuszka języka z górnymi dziąsłami, co tworzy boczne zwarcie.
W wyniku tego powstaje podciśnienie, a przerwanie blokady prowadzi do charakterystycznego dźwięku mlasku.
Warianty
W języku kungekoka występuje też mlask o zębowym miejscu artykulacji. Dodatkowe warianty mlasków obejmują:
- Mlask nosowy – artykulacja z udziałem kanału nosowego.
- Przydech (aspiracja) spółgłoski – towarzyszy plozji.
- Dodatkowy szum szczelinowy.
- Dźwięczne lub dysząco-dźwięczne wymówienie.
- Glottalizacja – dodatkowe zwarcie wiązadeł głosowych.
Przykłady w językach
W językach khoisan i bantu, takich jak !Xóõ, występuje wiele mlasków, w tym podniebienne. Mlaski podniebienne pełnią również funkcje ekspresywne w różnych językach.
Pisownia
W ortografii języka xholo mlaski reprezentowane są przez różne grafemy, na przykład:
- mlask zadziąsłowy – x
- mlask przydechowy – xh
- mlask dyszący – gx
- mlaski nosowe – nx, ngx, nkx
Terminologia
Termin „mlask boczny” odnosi się do spółgłoski o bocznym i tylnojęzykowym miejscu artykulacji, znanej także jako mlask lateralny apiko-alweolarny.
