Mistrzostwa świata w szachach
Mistrzostwa świata w szachach, które odbywają się od końca XIX wieku, są najważniejszymi rozgrywkami w tej dziedzinie. Obecnie organizowane są różne kategorie mistrzostw, w tym dla kobiet, juniorów, seniorów oraz komputerów. Od 2023 roku mistrzem świata jest Ding Liren.
Historia mistrzostw świata
Historia mistrzostw sięga XIX wieku, kiedy to nie organizowano jeszcze turniejów międzynarodowych. W tym czasie nieoficjalnymi mistrzami byli:
- Alexandre Deschapelles (1800–1821)
- Louis de la Bourdonnais (1821–1840)
- Howard Staunton (1843–1851)
- Adolf Anderssen (1851–1858)
- Paul Morphy (1858–1884)
- Wilhelm Steinitz (1866–1886, oficjalny mistrz od 1886)
Oficjalny system od 1886 roku
Pierwszy oficjalny mecz o tytuł mistrza świata odbył się w 1886 roku, gdy Steinitz pokonał Johannesa Zukertorta. W XIX i XX wieku mecze odbywały się na nieformalnych zasadach, a szachiści wyzywali się nawzajem. Mistrzowie tamtych czasów to m.in. Emanuel Lasker, który trzymał tytuł przez 27 lat (1894–1921), oraz José Raúl Capablanca, który zdobył tytuł w 1921 roku.
System FIDE (1948–1993)
W 1948 roku Międzynarodowa Federacja Szachowa (FIDE) wprowadziła formalny system eliminacji. Zawodnicy uczestniczyli w turniejach strefowych, a najlepsi awansowali do turniejów międzystrefowych i pretendentów. Mistrzowie tej ery to m.in. Michaił Botwinnik, Anatolij Karpow i Garri Kasparow.
Rozłam w latach 1993–2005
W 1993 roku Garri Kasparow i Nigel Short założyli alternatywną organizację PCA, co doprowadziło do równoległych mistrzostw. Kasparow zdobył tytuł w meczu z Shortem, a FIDE zorganizowała konkurencyjny mecz, w którym Karpow pokonał Jana Timmana. W tym czasie FIDE zreformowała swój system, wprowadzając jeden wielki turniej zamiast długotrwałych eliminacji.
Obecny stan mistrzostw
W 2006 roku odbył się mecz unifikacyjny pomiędzy Władimirem Kramnikiem a Weselinem Topałowem, co zakończyło erę rozdzielonych mistrzostw. Kramnik zdobył tytuł, a następnie w 2007 roku przegrał go na rzecz Viswanathana Ananda. W 2023 roku Ding Liren został nowym mistrzem świata.
Lista mistrzów świata
- Wilhelm Steinitz (1886–1894)
- Emanuel Lasker (1894–1921)
- José Raúl Capablanca (1921–1927)
- Aleksandr Alechin (1927–1935, 1937–1946)
- Max Euwe (1935–1937)
- Michaił Botwinnik (1948–1957, 1958–1960, 1961–1963)
- Wasilij Smysłow (1957–1958)
- Michaił Tal (1960–1961)
- Tigran Petrosjan (1963–1969)
- Boris Spasski (1969–1972)
- Bobby Fischer (1972–1975)
- Anatolij Karpow (1975–1985)
- Garri Kasparow (1985–1993, 1993–2000)
- Władimir Kramnik (2006–2007)
- Viswanathan Anand (2007–2013)
- Magnus Carlsen (2013–2023)
- Ding Liren (2023–obecnie)
