Mistrzostwa Polski w piłce nożnej mężczyzn (oficjalny skrót MP) – rozgrywki piłkarskie, prowadzone cyklicznie – corocznie lub cosezonowo (na przełomie dwóch lat kalendarzowych) – mające na celu wyłonienie najlepszej męskiej drużyny w Polsce.
Historia
Mistrzostwa Polski w piłce nożnej rozgrywane są od 1920 r. Obecnie rozgrywki są organizowane na następujących poziomach ligowych: Ekstraklasa, I liga, II liga, 4-grupowa III liga, 21-grupowa IV liga. Ponadto funkcjonują szczeble okręgowe: klasa okręgowa oraz klasy A, B i C.
Pierwszy w dziejach udokumentowany mecz piłkarski rozegrany przez Polaków na ziemiach polskich odbył się 14 lipca 1894 we Lwowie, pomiędzy drużynami Sokoła lwowskiego oraz krakowskiego (1:0). Latem 1903 r. we Lwowie założono pierwszy polski klub piłkarski (Lechię Lwów), następnie Sławę (Czarnych) (w sierpniu 1903 r.) oraz Klub Gimnastyczno-Sportowy IV. Gimnazjum (Pogoń) (wiosną 1904 r.). Potem w Krakowie zostały utworzone: Cracovia (13 czerwca 1906) i Wisła (we wrześniu 1906 r.).
W 1911 r. w Galicji powstały: najpierw Związek Footbalistów Polskich, zaś później Związek Polski Piłki Nożnej. Ten drugi działał prężnie do wybuchu I wojny światowej dwukrotnie organizując Mistrzostwa Galicji w piłce nożnej. 8 maja 1913 na własnym stadionie Cracovia pokonała Wisłę 2:1, a mecz ten to historyczne pierwsze spotkanie polskich drużyn w oficjalnych rozgrywkach w ramach struktur FIFA.
Równolegle w zaborze pruskim w 1913 r. powołano piłkarski Związek Polskich Towarzystw Sportowych, który organizował mistrzostwa Wielkopolski w piłce nożnej. Pierwsza edycja tych rozgrywek rozpoczęła się 18 maja 1913 meczem Posnanii z Wartą Poznań. Kolejne edycje zorganizowano w latach 1914 i 1919.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Związek Polski Piłki Nożnej stał się zalążkiem dla Polskiego Związku Piłki Nożnej (PZPN), założonego 20 grudnia 1919, po czym rozpoczęto organizowanie pierwszych oficjalnych mistrzostw kraju w sezonie 1920.
W latach 1920–1926 oraz 1946 i 1947 mistrza Polski wyłaniano systemem nieligowym – podczas Turnieju Finałowego Mistrzostw Polski – spośród zwycięzców rozgrywek regionalnych (Klasy A), organizowanych we wszystkich okręgach piłkarskich przez właściwe miejscowo Okręgowe Związki Piłki Nożnej. W sezonie 1951 – mistrzostwo Polski przyznano nie zwycięzcy ówczesnej I ligi, lecz zdobywcy Pucharu Polski. W pozostałych latach (tj. 1927–1938 i od 1948 r. do dziś) mistrzem Polski zostawał zawsze triumfator ligowych rozgrywek najwyższego szczebla. Od sezonu 1927 do sezonu 1948 nosiły one nazwę Liga polska, a od edycji 1949 I liga polska. Od sezonu 2005/06 ówczesna I liga stała się ligą zawodową (zarządzaniem nią zajął się utworzony do tego podmiot Ekstraklasa SA), a od sezonu 2008/09 przemianowano ją oficjalnie na Ekstraklasę (wcześniej była to nazwa zwyczajowa).
Mistrzowie i pozostali medaliści
Józef Kałuża (Cracovia) |5 klubów}}
Wacław Kuchar (Pogoń Lwów) |2 grupy po 4 kluby}}
Mieczysław Batsch (Pogoń Lwów) |2 grupy po 4 kluby}}
Henryk Reyman (Wisła Kraków) |3 grupy po 3 kluby}}
Józef Garbień (Pogoń Lwów)
Wacław Kuchar (Pogoń Lwów) |3 grupy po 3 kluby}}
| |085AA6 |EB1D27 |1 |Wisła Kraków |1. FC Katowice |Warta Poznań |37 | Henryk Reyman (Wisła Kraków) |14 klubów}}
Ludwik Gintel (Cracovia) |15 klubów}}
Rochus Nastula (Czarni Lwów) |13 klubów}}
Karol Kossok (Cracovia) |12 klubów}}
Walerian Kisieliński (Wisła Kraków) |12 klubów}}
Kajetan Kryszkiewicz (Warta Poznań) |12 klubów}}
Artur Woźniak (Wisła Kraków) |2 grupy po 6 klubów}}
Ernest Wilimowski (Ruch Hajduki Wielkie) |12 klubów}}
Michał Matyas (Pogoń Lwów) |11 klubów}}
Ernest Wilimowski (Ruch Hajduki Wielkie)
Teodor Peterek (Ruch Hajduki Wielkie) |10 klubów}}
Artur Woźniak (Wisła Kraków) |10 klubów}}
Ernest Wilimowski (Ruch Hajduki Wielkie)
Teodor Peterek (Ruch Hajduki Wielkie) |10 klubów}}
}}
}}
}}
}}
}}
Henryk Spodzieja (AKS Chorzów) |18 klubów syst. pucharowym}}
Mieczysław Gracz (Wisła Kraków) |3 gr. po 9,10,9 klubów}}
Józef Kohut (Wisła Kraków) |14 klubów}}
Teodor Anioła (Kolejarz Poznań) |12 klubów}}
Teodor Anioła (Kolejarz Poznań) |12 klubów}}
Henryk Spodzieja (Budowlani Chorzów) |55 klubów syst. pucharowym}}
| |085AA6 |EB1D27 |– |Gwardia Kraków |Górnik Radlin |CWKS Warszawa |20 | Teodor Anioła (Kolejarz Poznań) |12 klubów – rozgrywki niemistrzowskie}}
Gerard Cieślik (Unia Chorzów) |2 grupy po 6 klubów}}
Gerard Cieślik (Unia Chorzów) |12 klubów}}
Henryk Kempny (Ogniwo Bytom)
Ernest Pohl (CWKS Warszawa) |11 klubów}}
Stanisław Hachorek (Gwardia Warszawa) |12 klubów}}
Henryk Kempny (CWKS Warszawa) |12 klubów}}
Lucjan Brychczy (Legia Warszawa) |12 klubów}}
Władysław Soporek (ŁKS Łódź) |12 klubów}}
Ernest Pohl (Górnik Zabrze)
Jan Liberda (Polonia Bytom) |12 klubów}}
Marian Norkowski (Polonia Bydgoszcz) |12 klubów}}
Ernest Pohl (Górnik Zabrze) |14 klubów}}
Jan Liberda (Polonia Bytom) |2 grupy po 7 klubów}}
Marian Kielec (Pogoń Szczecin) |14 klubów}}
Lucjan Brychczy (Legia Warszawa)
Józef Gałeczka (Zagłębie Sosnowiec)
Jerzy Wilim (Szombierki Bytom) |14 klubów}}
Lucjan Brychczy (Legia Warszawa) |14 klubów}}
Włodzimierz Lubański (Górnik Zabrze) |14 klubów}}
Włodzimierz Lubański (Górnik Zabrze) |14 klubów}}
Włodzimierz Lubański (Górnik Zabrze) |14 klubów}}
Włodzimierz Lubański (Górnik Zabrze) |14 klubów}}
Andrzej Jarosik (Zagłębie Sosnowiec) |14 klubów}}
Andrzej Jarosik (Zagłębie Sosnowiec) |14 klubów}}
Ryszard Szymczak (Gwardia Warszawa) |16 klubów}}
Grzegorz Lato (Stal Mielec) |16 klubów}}
Zdzisław Kapka (Wisła Kraków) |16 klubów}}
Grzegorz Lato (Stal Mielec) |16 klubów}}
Kazimierz Kmiecik (Wisła Kraków) |16 klubów}}
Włodzimierz Mazur (Zagłębie S.) |16 klubów}}
Kazimierz Kmiecik (Wisła Kraków) |16 klubów}}
Kazimierz Kmiecik (Wisła Kraków) |16 klubów}}
Kazimierz Kmiecik (Wisła Kraków) |16 klubów}}
Krzysztof Adamczyk (Legia Warszawa) |16 klubów}}
Grzegorz Kapica (Szombierki Bytom) |16 klubów}}
Mirosław Okoński (Lech Poznań)
Mirosław Tłokiński (Widzew Łódź) |16 klubów}}
Włodzimierz Ciołek (Górnik Wałbrzych) |16 klubów}}
Leszek Iwanicki (Motor Lublin) |16 klubów}}
Andrzej Zgutczyński (Górnik Zabrze) |16 klubów}}
Marek Leśniak (Pogoń Szczecin) |16 klubów}}
Dariusz Dziekanowski (Legia W-wa) |16 klubów}}
Krzysztof Warzycha (Ruch Chorzów) |16 klubów}}
Andrzej Juskowiak (Lech Poznań) |16 klubów}}
Tomasz Dziubiński (Wisła Kraków) |16 klubów}}
Jerzy Podbrożny (Lech Poznań)
Mirosław Waligóra (Hutnik Kraków) |18 klubów}}
Jerzy Podbrożny (Lech Poznań) |18 klubów}}
Zenon Burzawa (Sokół Pniewy) |18 klubów}}
Bogusław Cygan (Stal Mielec) |18 klubów}}
Marek Koniarek (Widzew Łódź) |18 klubów}}
Mirosław Trzeciak (ŁKS Łódź) |18 klubów}}
Arkadiusz Bąk (Polonia Warszawa)
Sylwester Czereszewski (Legia W-wa)
Mariusz Śrutwa (Ruch Chorzów) |18 klubów}}
Tomasz Frankowski (Wisła Kraków) |16 klubów}}
Adam Kompała (Górnik Zabrze) |16 klubów}}
Tomasz Frankowski (Wisła Kraków) |16 klubów}}
Maciej Żurawski (Wisła Kraków) |2 grupy po 8 klubów}}
Stanko Svitlica (Legia Warszawa) |16 klubów}}
Maciej Żurawski (Wisła Kraków) |14 klubów}}
Tomasz Frankowski (Wisła Kraków) |14 klubów}}
Grzegorz Piechna (Korona Kielce) |16 klubów}}
Piotr Reiss (Lech Poznań) |16 klubów}}
Paweł Brożek (Wisła Kraków) |16 klubów}}
Paweł Brożek (Wisła Kraków)
Takesure Chinyama (Legia Warszawa) |16 klubów}}
Robert Lewandowski (Lech Poznań) |16 klubów}}
Tomasz Frankowski (Jagiellonia B.) |16 klubów}}
Artjoms Rudņevs (Lech Poznań) |16 klubów}}
Róbert Demjan (Podbeskidzie B.B.) |16 klubów}}
Marcin Robak (Piast Gl./Pogoń Szcz.) |16 klubów – 2 rundy}}
Kamil Wilczek (Piast Gliwice) |16 klubów – 2 rundy}}
Nemanja Nikolić (Legia Warszawa) |16 klubów – 2 rundy}}
Marco Paixão (Lechia Gdańsk)
Marcin Robak (Lech Poznań) |16 klubów – 2 rundy}}
Carlitos (Wisła Kraków) |16 klubów – 2 rundy}}
Igor Angulo (Górnik Zabrze) |16 klubów – 2 rundy}}
Christian Gytkjær (Lech Poznań) |16 klubów – 2 rundy}}
Tomáš Pekhart (Legia Warszawa) |16 klubów}}
Ivi López (Raków Częstochowa) |18 klubów}}
Marc Gual (Jagiellonia Białystok) |18 klubów}}
Erik Expósito (Śląsk Wrocław) |18 klubów}}
Uwagi:
# W sezonie 1920 nieligowe rozgrywki I Mistrzostw Polski nie zostały dokończone. Zaplanowaną na termin od 29 sierpnia 1920 do 31 października 1920 rundę finałową MP – ze względu na trwającą wojnę polsko-bolszewicką – odwołano. Przeprowadzono jedynie niepełną fazę eliminacyjną Klasy A – w okręgu krakowskim (od 25 kwietnia 1920) zakończono rozgrywki i wyłoniono zwycięzcę (została nim Cracovia), nie dokończono rozgrywek w okręgach lwowskim (od 6 czerwca 1920) i poznańskim (od 9 maja 1920), zaś w okręgu łódzkim oraz warszawskim zmagań tych nawet nie zainaugurowano;
# W sezonie 1924 – z powodu przygotowań piłkarskiej kadry narodowej do Igrzysk Olimpijskich w Paryżu, nie rozegrano rundy mistrzowskiej. Wyłoniono natomiast wszystkich mistrzów okręgowych;
# W sezonie 1927 – pierwszy i jedyny raz w historii, MP przeprowadzono zarówno w formie nieligowej, tj. pucharowej (oficjalnej) oraz ligowej (nieoficjalnej). Z powodu braku zgody PZPN Liga działała całkowicie nielegalnie, mimo iż oprócz Cracovii należały do niej wszystkie czołowe polskie kluby piłkarskie. Dopiero 29 grudnia 1927 – już po zakończeniu wszystkich zmagań – zjazd futbolowej centrali zdecydował post factum, że tytuł mistrza Polski otrzyma zwycięzca rozgrywek ligowych (Wisła Kraków);
# W sezonie 1939 – z powodu wybuchu II wojny światowej, rozgrywek nie dokończono (przerwano je w trakcie 13. kolejki; 1. miejsce zajmował Ruch Chorzów), a w trakcie niemieckiej okupacji w latach 1940–1945 w ogóle ich nie prowadzono;
# W sezonie 1951 mistrzostwo Polski przyznano nie zwycięzcy I ligi (Gwardia Kraków), lecz zdobywcy Pucharu Polski (Unia Chorzów). 4 lutego 1951 (jeszcze przed rozpoczęciem rozgrywek ligowych), podczas 35. Walnego Zgromadzenia PZPN w Warszawie, podjęto uchwałę, by – wzorem Związku Radzieckiego – wyniki trwającej edycji Pucharu Polski (było przed fazą finałową, lecz już po tym jak z rywalizacji odpadły dwa kluby ekstraklasy: Górnik Radlin i Lech Poznań) uznać za mistrzostwa Polski, zaś zdobywcy pucharu przyznać jednocześnie tytuł mistrza kraju. Rozgrywki Pucharu Polski rozegrano wówczas po raz pierwszy od 1926. W regulaminie nie określono komu miał przypaść tytuł wicemistrza – finaliście pucharu czy wicemistrzowi ligi. Najlepsza drużyna w lidze otrzymała jedynie tytuł mistrza ligi. 11 czerwca 1989, podczas warszawskiego 62. Walnego Zgromadzenia PZPN, działacze Wisły Kraków wnioskowali o unieważnienie związkowych postanowień z lutego 1951 i przyznanie ich klubowi (jako ówczesnemu zwycięzcy ligi) tytułu mistrza Polski (kosztem Ruchu Chorzów). Uznając, iż nie mają żadnych szans powodzenia w czasach PRL, zdecydowali się na to dopiero w „wolnej Polsce”. Ich petycja została jednak rozpatrzona negatywnie, bowiem zasady walki o krajowy czempionat znane były jeszcze przed rozpoczęciem decydujących gier;
# 21 czerwca 1993 – dzień po zakończeniu sezonu 1992/1993, Prezydium Zarządu PZPN stosunkiem głosów 5:4 odebrało zwycięzcy ligi – Legii Warszawa – mistrzostwo Polski (podejrzenie przekupstwa w wygranym 6:0 wyjazdowym meczu z Wisłą Kraków w ostatniej kolejce sezonu). Po ostatecznej weryfikacji – decyzją z 10 lipca 1993 – ten sam organ przyznał tytuł mistrzowski Lechowi Poznań, klasyfikując jednocześnie Legię na 2. miejscu w końcowej tabeli. Wszystkie dotychczasowe wnioski dotyczące uchylenia tej decyzji (ostatnie z grudnia 2004 i stycznia 2007) zostały rozpatrzone negatywnie.
Statystyka
Klasyfikacja według klubów
W dotychczasowej historii MP na podium stawało w sumie 37 drużyn. Liderem klasyfikacji jest Legia Warszawa (15 mistrzostw), wyprzedzając Ruch Chorzów oraz Górnika Zabrze (po 14 tytułów mistrzowskich).
Stan po zakończeniu sezonu 2023/2024.
1 jako zdobywca Pucharu Polski, a nie zwycięzca I ligi – Wisła Kraków.
2 pierwsze miejsce odebrano zwycięzcy I ligi – Legii Warszawa.
Klasyfikacja według miast
}}
Stan na koniec sezonu 2023/2024.
Uhonorowane kluby
Po zdobyciu określonej liczby tytułów mistrza Polski zezwala się na umieszczanie na koszulce gwiazdki symbolizującej liczbę wywalczonych tytułów mistrzowskich.
Ustanowiono 3 rodzaje gwiazdek:
* biała gwiazdka – symbolizująca wywalczenie od 1 do 4 tytułów mistrza Polski
* srebrna gwiazdka – symbolizująca wywalczenie od 5 do 9 tytułów mistrza Polski
* złota gwiazdka – symbolizująca wywalczenie 10 i więcej tytułów mistrza Polski
Obecnie (stan na maj 2024) mistrzowskie gwiazdki mają:
* złota gwiazdka:
** Legia Warszawa
** Ruch Chorzów
** Górnik Zabrze
** Wisła Kraków
* srebrna gwiazdka:
** Lech Poznań
** Cracovia
* biała gwiazdka:
** Widzew Łódź
** Pogoń Lwów
** Warta Poznań
** Polonia Bytom
** Śląsk Wrocław
** Polonia Warszawa
** ŁKS Łódź
** Stal Mielec
** Zagłębie Lubin
** Szombierki Bytom
** Garbarnia Kraków
** Piast Gliwice
** Raków Częstochowa
** Jagiellonia Białystok
Uczestnicy
Osiemdziesiąt siedem zespołów wzięło udział w 89 ligowych Mistrzostwach Polski, które były prowadzone od 1927 do 1939 i od 1948 do sezonu 2023/24 włącznie. Żadna z drużyn nie była obecna w każdej edycji. Nieligowe Mistrzostwa Polski odbyły się 7-krotnie (w latach 1921-1926 i 1946-1947). Wzięło w nich udział 37 klubów, z czego dwa były obecne w każdej edycji.
Pogrubione zespoły biorące udział w sezonie 2023/24.