Mistrz i Małgorzata
Mistrz i Małgorzata (ros. Ма́стер и Маргари́та) to powieść Michaiła Bułhakowa, opublikowana w wersji ocenzurowanej w latach 1966–1967, a w prawie pełnej w 1973 roku. Akcja toczy się w Moskwie lat 30. XX wieku, a fabuła łączy losy Mistrza i Małgorzaty z historią Poncjusza Piłata i wizytą Szatana w ZSRR.
Okoliczności powstania
Pierwsza wersja powieści, Konsultant z kopytem, została napisana w 1928 roku. Po wielu redakcjach, Bułhakow pracował nad nią do śmierci w 1940 roku, nie osiągając pełnej satysfakcji z efektów swojej pracy.
Publikacja i odbiór
Powieść została po raz pierwszy opublikowana w miesięczniku „Moskwa”. W Polsce ukazała się w 1969 roku w przekładzie Witolda Dąbrowskiego i Ireny Lewandowskiej. Krytycy zauważają, że obraz Jeszui jako szaleńca ma swoje korzenie w literaturze ZSRR lat 20., w której wątki dotyczące religii były często deprecjonowane.
Konstrukcja
Powieść składa się z 32 rozdziałów, w których przeplatają się trzy główne wątki: pobyt Szatana w Moskwie, miłość Mistrza i Małgorzaty oraz proces Poncjusza Piłata. Fabuła korzysta z różnych form literackich, w tym satyry i przypowieści biblijnej.
Streszczenie fabuły
Akcja powieści toczy się w dwóch równoległych płaszczyznach: w Moskwie, gdzie Szatan przybywa z niepokojami, oraz w Jerozolimie, gdzie Poncjusz Piłat osądza Jeszuę. Mistrz, autor powieści o Piłacie, zakochany jest w Małgorzacie, która, pragnąc pomóc ukochanemu, staje się czarownicą i uczestniczy w balu u Szatana. Wątek jerozolimski ukazuje proces Jeszui, jego nauki oraz tragiczne zakończenie.
Postacie
- Woland – Szatan, przybywa do Moskwy.
- Behemot – demon w postaci kota, towarzysz Wolanda.
- Mistrz – pisarz, autor powieści o Piłacie.
- Małgorzata – ukochana Mistrza, która staje się czarownicą.
- Poncjusz Piłat – rzymski namiestnik, osądza Jeszui.
Adaptacje i nawiązania
Powieść doczekała się wielu adaptacji w filmach i teatrze, w tym spektakli telewizyjnych i filmów fabularnych. Utwory muzyczne, takie jak Sympathy for the Devil zespołu The Rolling Stones, również inspirowane są tą powieścią.
Mistrz i Małgorzata to nie tylko dzieło literackie, ale także bogaty zbiór interpretacji i refleksji nad wiarą, miłością oraz naturą dobra i zła w kontekście społecznym i historycznym. Jego wielowarstwowa narracja przyciąga czytelników, inspirując do analizowania zarówno postaci, jak i wątków filozoficznych.
