Milton Friedman
Milton Friedman (31 lipca 1912 – 16 listopada 2006) był amerykańskim ekonomistą i laureatem Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii w 1976 roku. Uznawany jest za jednego z najważniejszych przedstawicieli chicagowskiej szkoły ekonomii oraz twórcę monetaryzmu. Jego prace koncentrowały się na wolnym rynku i minimalizacji roli rządu w gospodarce.
Życiorys
Urodził się w rodzinie żydowskich imigrantów z Węgier, studiował na Uniwersytecie Rutgersa oraz Uniwersytecie w Chicago. Po obronie doktoratu na Columbia University w 1946 roku, rozpoczął pracę jako profesor w Chicago. Przez całe życie był zwolennikiem idei wolnego rynku i krytykiem interwencjonizmu państwowego.
Friedman uznawał podaż pieniądza za kluczowy czynnik wpływający na gospodarkę. Proponował wprowadzenie Negative Income Tax, co miało na celu dofinansowanie osób o niskich dochodach przy jednoczesnej likwidacji zasiłków społecznych. Krytykował wysokie wydatki państwowe i proponował ograniczenie roli rządu do zapewnienia bezpieczeństwa oraz stworzenia mechanizmów rynkowych.
Kontrowersje
W 1975 roku przebywał w Chile jako doradca Augusto Pinocheta, proponując drastyczne reformy gospodarcze. Jego współpraca z dyktaturą była krytykowana, a jego pomysły często były zestawiane z łamaniem praw człowieka. Mimo tego Friedman twierdził, że jest przeciwnikiem autorytaryzmu i opowiadał się za wolnością jednostki.
Był członkiem Rady Doradców Ekonomicznych prezydentów Nixona i Reagana, a jego idee zainspirowały reaganomikę, która skupiała się na cięciach wydatków socjalnych i obniżkach podatków. W 2005 roku, po huraganie Katrina, zaproponował wykorzystanie funduszy na edukację prywatną, co doprowadziło do kontrowersji związanych z prywatyzacją szkół publicznych.
Życie prywatne
Friedman był mężem Rose D. Friedman, z którą miał dwoje dzieci. Wspólnie napisali kilka książek.
Wybrane publikacje
- Essays in Positive Economics (1953)
- A Theory of the Consumption Function (1957)
- Kapitalizm i wolność (1962)
- A Monetary History of the United States 1867–1960 (1963)
- Wolny wybór (1980)
- Money Mischief (1992)
Podsumowanie
Milton Friedman pozostawił trwały ślad w dziedzinie ekonomii, promując idee wolnego rynku i krytykując interwencjonizm państwowy. Jego życie i prace budziły zarówno uznanie, jak i kontrowersje, a wpływ jego teorii jest odczuwalny w wielu współczesnych debatach ekonomicznych.
