Mikołaj Sęp Szarzyński
Mikołaj Sęp Szarzyński, herbu Junosza (ok. 1550 – ok. 1581), był polskim poetą przełomu renesansu i baroku, piszącym w języku polskim i łacińskim. Uznawany jest za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej literatury metafizycznej oraz prekursora baroku. Tworzył lirykę patriotyczną, refleksyjne sonety, pieśni, epitafia i erotyki w duchu manieryzmu.
Życiorys
Mikołaj urodził się w Zimnej Wodzie, w rodzinie Sępów-Szarzyńskich, z Mazowsza. Był najstarszym z trójki synów Joachima Szarzyńskiego, który był podstolim lwowskim. Mikołaj jako młody poeta był wątłej budowy, co odzwierciedlało się w jego twórczości.
Nauka
Sęp Szarzyński uczył się we Lwowie, a następnie studiował na uniwersytetach w Wittenberdze i Lipsku, gdzie zetknął się z protestantyzmem. Po powrocie do Lwowa, powrócił do katolicyzmu i stał się aktywny w kręgach dominikanów i jezuitów.
Twórczość
Jego dorobek literacki obejmuje około 6 wierszy łacińskich i 72 polskie, w tym erotyki i utwory religijne. Najważniejsze prace zebrano po jego śmierci, w 1601 roku, przez brata Jakuba. Wiersze Sępa Szarzyńskiego charakteryzują się żarliwą religijnością oraz zastosowaniem barokowych środków wyrazu, takich jak konceptyzm i eufonia.
Erotyki
Sęp Szarzyński napisał 23 wiersze miłosne, głównie do Polek. W swoich utworach wyrażał uczucia dla Zosi, Kasi, Anusi i Jadwigi Tarłównie. Jego erotyki były inspirowane klasyczną poezją, a także wpływami Petrarki i Horacego.
Rytmy
Wiersze Sępa Szarzyńskiego, znane jako „Rytmy”, obejmują cykl sonetów, pieśni religijne i epitafia. Jego poezja odzwierciedla lęki przed przemijaniem oraz dążenie do zrozumienia Boga, przy jednoczesnym nawiązywaniu do filozofii Arystotelesa.
Badania biograficzne
Poezja Sępa Szarzyńskiego została na nowo odkryta w XIX wieku, co przyczyniło się do jego popularyzacji. Jego twórczość wpłynęła na wielu poetów, w tym Antoniego Langego oraz współczesnych artystów, takich jak Zbigniew Herbert.
Śmierć
Mikołaj Sęp Szarzyński zmarł w Wolicy, przypuszczalnie w wieku 31 lat. Jego twórczość, mimo że przez długi czas niedoceniana, zyskała na znaczeniu w XIX i XX wieku, a jego poezja stała się inspiracją dla wielu kolejnych pokoleń literatów.
