Metafizyka (Arystoteles)

Metafizyka Arystotelesa

Metafizyka (gr. Τὰ μετὰ τὰ φυσικά) to kluczowe dzieło filozoficzne Arystotelesa, które gromadzi jego pisma dotyczące filozofii pierwszej. Dzieło to zostało po raz pierwszy opublikowane przez Andronikosa z Rodos i stanowi fundament arystotelizmu. W ramach Corpus Aristotelicum obejmuje strony od 980a do 1094a.

Nazwa dzieła

Nazwa metafizyka prawdopodobnie nie pochodzi od Arystotelesa, lecz od Andronikosa, który uporządkował pisma mistrza. Arystoteles posługiwał się terminem „filozofia pierwsza”, odróżniając ją od fizyki. W tradycji późniejszej termin ten zyskał na znaczeniu, a jego interpretacje różniły się w zależności od epoki, w tym średniowiecza oraz poglądów Tomasza z Akwinu.

Struktura dzieła

Metafizyka składa się z XIV ksiąg, które poruszają różnorodne zagadnienia:

Księga I

Analizuje proces poznania rozumowego, definiując metafizykę jako wiedzę teoretyczną o zasadach ogólnych. Arystoteles przegląda poglądy od pierwszych filozofów do Platona.

Księga II

Zawiera ogólny wstęp do filozofii, omawia struktury rzeczywistości oraz metody argumentacji w nauce.

Księga III

Prezentuje czternaście aporii, głównych problemów filozoficznych, koncentrując się na jedności wiedzy i różnorodności bytu.

Księga IV

Skupia się na pojęciu substancji i wprowadza zasady sprzeczności oraz wyłączonego środka.

Księga V

Stanowi słownik wyjaśniający 30 kluczowych pojęć metafizyki Arystotelesa.

Księga VI

Określa różnice między metafizyką, fizyką i matematyką, wskazując na transcendentną naturę przedmiotu badań metafizyki.

Księgi VII, VIII oraz IX

Analizują istnienie przedmiotów zmysłowych z perspektywy metafizycznej, badając przyczyny bytu.

Księga X

Omawia jedność i wielość, wprowadzając cztery rodzaje jedności.

Księga XI

Stanowi kompilację z wcześniejszych ksiąg, sugerując zarys przyszłego podręcznika filozofii pierwszej.

Księga XII

Poświęcona jest koncepcji Pierwszego Poruszyciela, wykazując istnienie transcendentnej substancji.

Księgi XIII i XIV

Kontynuują tematykę wcześniejszej księgi, krytykując poglądy innych filozofów, w tym pitagorejczyków i platończyków.

Podsumowanie

Metafizyka Arystotelesa jest fundamentalnym dziełem, które kształtowało myśl filozoficzną przez wieki, definiując główne pojęcia i zasady dotyczące bytu, poznania i substancji.