Informacje podstawowe o mentolu
Mentol, znany również jako 2-izopropylo-5-metylo-cykloheksanol, to substancja chemiczna o wzorze sumarycznym C10H20O i masie molowej 156,27 g/mol. W wystąpieniu naturalnym występuje w postaci białych lub bezbarwnych kryształków. Jego numer CAS to 89-78-1 dla racematu oraz 2216-51-5 dla izomeru.
Otrzymywanie mentolu
Mentol pozyskuje się przemysłowo poprzez:
- Izolację z olejków eterycznych, głównie z mięty polnej i pieprzowej.
- Syntezę chemiczną, która odbywa się na dużą skalę, na przykład w firmie Takasago International Corporation.
Właściwości mentolu
Mentol jest słabo rozpuszczalny w wodzie, lecz dobrze rozpuszcza się w polarnych rozpuszczalnikach organicznych. Posiada trzy centra chiralności, co skutkuje istnieniem ośmiu izomerów optycznych. Najczęściej występujący ()-mentol ma silne działanie biologiczne. Reaguje jak alkohol drugorzędowy, ulegając utlenieniu, eliminacji oraz chlorowaniu.
Zastosowanie mentolu
Mentol ma wiele zastosowań, w tym:
- Właściwości znieczulające i łagodzące podrażnienia błon śluzowych.
- Stosowany w lekach na przeziębienia i katar.
- Dodawany do maści na ból mięśni oraz aromatyzacji produktów takich jak chwytaczki, papierosy i proszki do prania.
- Używany w kosmetykach oraz jako katalizator w syntezie chemicznej.
Zagrożenia związane z mentolem
Choć mentol jest uznawany za bezpieczny w produktach spożywczych, w czystej formie może być szkodliwy. Zgłoszono przypadki zatruć, które objawiają się m.in. zapaleniem skóry, bólami brzucha oraz nudnościami. Dawkę śmiertelną szacuje się na 50–150 mg/kg. W 2016 roku odnotowano pierwszy przypadek śmiertelnego zatrucia mentolem w wyniku wdychania oparów olejku miętowego.
Podsumowanie
Mentol jest istotnym związkiem chemicznym wykorzystywanym w medycynie, kosmetyce oraz przemyśle spożywczym. Mimo jego pozytywnych właściwości, należy zachować ostrożność w stosowaniu czystego mentolu ze względu na potencjalne zagrożenia zdrowotne.
