Marija Gimbutas
Marija Gimbutas (23 stycznia 1921 – 2 lutego 1994) była amerykańską archeolożką o litewskim pochodzeniu, znaną z badań nad kulturami neolitycznymi i epoki brązu w Europie. Urodziła się w Wilnie, a po II wojnie światowej osiedliła się w Stanach Zjednoczonych, gdzie pracowała na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles.
Życie i kariera
Gimbutas ukończyła studia na Uniwersytecie Wileńskim, a następnie uzyskała stopień doktora w Niemczech w 1946 roku. Jej prace wprowadziły nowe spojrzenie na archeologię, łącząc tradycyjne metody z lingwistyką i mitologią. W 1993 roku otrzymała doktorat honoris causa na Uniwersytecie Witolda Wielkiego w Kownie.
Teorie i badania
Gimbutas badała kultury epoki brązu w Europie, zwracając uwagę na ich związek z Indoeuropejczykami oraz na matriarchalne struktury społeczności „Starej Europy”. Jej prace podkreślają rolę kobiet w tych społeczeństwach oraz konflikt między patriarchalnymi a matriarchalnymi kulturami.
Wybrane wyróżnienia
- 1953 – grant Bollingen Foundation
- 1960 – Outstanding New American Award
- 1968 – The Los Angeles Times Woman of the Year Award
- 1981 – Fulbright Fellowship
Publikacje
Gimbutas była autorką wielu ważnych prac naukowych, w tym:
- Die Bestattung in Litauen in der vorgeschichtlichen Zeit (1946)
- The Gods and Goddesses of Old Europe, 7000-3500 B.C. (1974)
- The Civilization of the Goddess: The World of Old Europe (1991)
Podsumowanie
Marija Gimbutas pozostawiła trwały ślad w archeologii i studiach feministycznych, wprowadzając nowe perspektywy w badaniach nad społeczeństwami neolitycznymi i ich kulturami. Jej prace wciąż są źródłem inspiracji dla badaczy i entuzjastów historii.
