„`html
Marian Smoluchowski
Marian Smoluchowski (ur. 28 maja 1872, zm. 5 września 1917) był polskim fizykiem teoretykiem, pionierem fizyki statystycznej oraz alpinistą. Urodził się w Vorderbrühl koło Wiednia, a swoją edukację fizyczną rozpoczął na Uniwersytecie Wiedeńskim, gdzie studiował w latach 1890–1894.
Życiorys
Po ukończeniu studiów, Smoluchowski odbył służbę wojskową, a następnie obronił pracę doktorską. Pracował w wielu europejskich ośrodkach naukowych, takich jak Uniwersytet Paryski i Glasgow. W 1899 roku zaczął wykładać na Uniwersytecie Lwowskim, gdzie w 1900 roku został profesorem. W 1912 roku przeniósł się na Uniwersytet Jagielloński.
Smoluchowski był znanym badaczem ruchów Browna, a jego prace miały istotny wpływ na rozwój teorii dyfuzji. Zmarł w wyniku dyzenterii, a jego wkład w naukę został upamiętniony przez Alberta Einsteina.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 1936)
Alpinizm
Od 1887 roku Smoluchowski aktywnie wspinał się w Alpach. W latach 1891–1893 zdobył wiele szczytów, w tym Matterhorn oraz Zinalrothorn, stając się jednym z czołowych alpinistów tamtego okresu. Jako pierwszy Polak zdobył kilka kluczowych wierzchołków górskich.
Upamiętnienie
Wiele instytucji nosi imię Smoluchowskiego, w tym Instytut Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz ulice w Krakowie, Poznaniu i innych miastach. Międzynarodowa Unia Astronomiczna nadała jednemu z kraterów na Księżycu nazwę Smoluchowski.
Prace poświęcone Marianowi Smoluchowskiemu
- Jan Grzanka, Między fizyką a filozofią, 2020
- Jan Grzanka, Zapomniany geniusz fizyki, 2022
Bibliografia
- A. Teske, Marian Smoluchowski, Leben und Werk, 1997
„`
