Mandylion
Mandylion to rodzaj acheiropoietosu, czyli obrazu, który nie został stworzony przez ludzką rękę. Termin ten pojawił się w źródłach od XII wieku i wywodzi się z późnogreckiego słowa „mandilion”, oznaczającego ręcznik lub chustę.
Zasady kompozycji
Mandylion przedstawia oblicze Chrystusa na białej chuście, umieszczonej w nimbie krzyżowym. Centralnym elementem jest zamyślone i miłosierne oblicze Zbawiciela, z długimi włosami i brodą, symetrycznie rozłożonymi po bokach. Nimb krzyżowy, będący atrybutem Chrystusa, zawiera greckie litery oznaczające „Jestem Który Jestem”. Aniołowie trzymają górne rogi chusty.
Pierwszy mandylion
Początek legendy o mandylionie związany jest z królem Abgarzem V z Edessy, który wysłał prośbę do Jezusa o uzdrowienie. Gdy Chrystus nie mógł przybyć, przyłożył chustę do swojej twarzy, co dało początek obrazowi. Mandylion w Edessie miał cudowne właściwości ochronne, a jego losy związane były z wieloma historycznymi wydarzeniami.
Historia i translacja
W 944 roku mandylion został przetransportowany do Konstantynopola. Z czasem, po zdobyciu miasta przez krzyżowców w 1204 roku, jego losy nie są jasne. Istnieje kilka teorii dotyczących miejsca przechowywania mandylionu:
- Może być w posiadaniu Ludwika Świętego, z którym związany jest przedmiot w kaplicy Sainte-Chapelle w Paryżu.
- Inna wersja sugeruje, że w Konstantynopolu pozostał inny przedmiot, który cesarz podarował doży genueńskiemu.
- W Rzymie znajduje się ikona, która według tradycji może być oryginalnym mandylionem.
- Niektórzy sugerują, że mandylionem może być Całun Turyński, choć ta teoria jest kwestionowana przez historyków.
Inne mandyliony
Na wzór mandylionu powstały liczne kopie i przedstawienia, które w niektórych tradycjach uważano za oryginały. Mandylion był obecny na sztandarach wojskowych i zajął ważne miejsce w cerkwi prawosławnej. Do najbardziej znanych należą mandylion z kaplicy św. Matyldy w Watykanie oraz z kościoła św. Bartłomieja w Genui.
Podsumowanie
Mandylion, jako symbol oblicza Chrystusa, ma bogatą historię i wiele interpretacji. Jego obecność w ikonografii i tradycji religijnej świadczy o znaczeniu, jakie ma w chrześcijaństwie. Przez wieki był źródłem inspiracji oraz przedmiotem kultu.
