Malleus Maleficarum
Malleus Maleficarum (Młot na czarownice) to katolicki traktat na temat czarownictwa, napisany przez dominikańskiego inkwizytora Heinricha Kramera, prawdopodobnie we współpracy z Jakobem Sprengerem. Po raz pierwszy opublikowany w 1487 roku, stał się podręcznikiem dla łowców czarownic i miał ogromny wpływ na debatę o czarownictwie od XV do XVII wieku.
Autorstwo
Tradycyjnie autorami uznawani są Kramer i Sprenger. Wstęp do pierwszego wydania wskazuje na ich współpracę, chociaż kontrowersje dotyczące rzeczywistego wkładu Sprengera w powstanie dzieła trwają do dziś. Większość badaczy skłania się ku uznaniu Kramera za głównego autora.
Wydania
Od momentu pierwszego wydania do 1520 roku Malleus doczekał się 13 edycji, a w latach 1574–1669 był publikowany 16 razy. Jego treść opatrzona była bullą papieską Summis desiderantes, która potwierdzała autorytet autorów w walce z czarownictwem. W Polsce traktat został wydany w 1614 roku w przeróbce Stanisława Ząbkowica, a w latach 2021–2023 ukazało się pierwsze pełne tłumaczenie na język polski.
Treść
Księga składa się z trzech części: dowodzenia istnienia magii, opisania jej form oraz sposobów wykrywania i osądzania czarownic. Zawiera wiele odniesień do wcześniejszych prac, a także przedstawia poglądy autorów na temat natury czarów, które były często oparte na stereotypach dotyczących kobiet. Ostatnia część zawiera instrukcje dotyczące wykrywania czarownic, w tym szczegółowe metody przesłuchań i tortur.
Odbiór
Traktat szybko zyskał uznanie jako autorytet w dziedzinie demonologii, a jego argumenty były szeroko dyskutowane w teologicznych debatach. Krytyka pojawiła się jednak w postaci ataków na jego tezy, zwłaszcza w XVI wieku, kiedy to zaczęto kwestionować prawdziwość oskarżeń o czary. Ostatecznie, w końcu XVI wieku, Malleus został zastąpiony przez inne prace, takie jak Daemonolatreiae libri tres Nicholasa Rémy’ego, które stały się nowymi autorytetami w tej dziedzinie.
