Maciej Dziewoński
Maciej Dziewoński był polskim duchownym katolickim, który zmarł 31 maja 1794 roku w Krakowie. Został skazany na karę śmierci za zdradę, polegającą na współpracy z rosyjskimi oficerami, w tym z majorem Ignacym Parczewskim, narzeczonym jego siostry Salomei. Dziewoński, przez nieostrożność, donosił o sytuacji w obozie Kościuszki, co doprowadziło do jego aresztowania 24 kwietnia 1794 roku.
Po aresztowaniu, sąd w Krakowie skazał go na śmierć, a egzekucję przeprowadzono na Rynku Głównym, gdzie ścięto go mieczem. Była to ostatnia egzekucja na tym placu, a jego korespondencja została publicznie spalona. Zarzuty dotyczące malwersacji w Banku Pobożnym Arcybractwa Miłosierdzia, w których miał być zamieszany, okazały się pomówieniami.
Ambroży Grabowski w swoich wspomnieniach opisał Dziewońskiego jako osobę, która nie działała z premedytacją, lecz z nierozsądku. Chociaż był świadomy sytuacji, nie przewidywał skutków swoich działań. Filip Lichocki, prezydent Krakowa, podkreślił w swoich pamiętnikach, że surowość kary była w tamtych czasach potrzebna dla odstraszenia innych potencjalnych zdrajców, mimo że w tym przypadku kara mogła być zbyt surowa.
Maciej Dziewoński został pochowany na cmentarzu przy kościele św. Gertrudy, który już nie istnieje. Jego siostra Salomea, po uwolnieniu z więzienia podczas insurekcji kościuszkowskiej, wyszła za mąż za Ignacego Parczewskiego. Ich dzieci to Róża Parczewska, malarka, oraz Konstanty Parczewski, powstaniec listopadowy.
Bibliografia
- Włodzimierz Dzwonkowski, Maciej Dziewoński, w: Polski Słownik Biograficzny, tom VI, 1948
- Ambroży Grabowski, Wspomnienia, Biblioteka Krakowska nr 41
- Filip Lichocki, Pamiętniki z osiemnastego wieku, Poznań 1868
- Tadeusz Kupczyński, Kraków w Powstaniu Kościuszkowskim, Kraków 1912
Kategorie
- Straceni przez dekapitację
- Straceni w czasie powstania kościuszkowskiego
- Więźniowie władz powstania kościuszkowskiego
- Duchowni archidiecezji krakowskiej
