Łożysko ślizgowe
Łożysko ślizgowe to rodzaj łożyska, które nie zawiera ruchomych elementów pośredniczących. Zasadniczo czop wału lub inny obrotowy element jest umieszczany w cylindrycznej lub stożkowej panewce z luźnym pasowaniem.
Historia
Łożyska ślizgowe są najstarszym i obecnie najpowszechniej stosowanym typem łożysk. Ich użycie sięga czasów neolitu, kiedy to zaczęto je stosować w prymitywnych urządzeniach, takich jak „świder ogniowy”. Wraz z wynalezieniem koła garncarskiego i transportu kołowego ich zastosowanie znacznie się rozszerzyło, a rewolucja przemysłowa XVIII wieku z maszynami parowymi przyczyniła się do dalszego rozwoju łożysk ślizgowych.
Początkowo skupiano się na poprawie precyzji wykonania i montażu. Materiały używane do produkcji to głównie drewno, brąz i żelazo. Z czasem zaczęto stosować różne materiały do par trących, aby zmniejszyć opory ruchu i zwiększyć trwałość, a także wprowadzono smarowanie łożysk, początkowo za pomocą tłuszczy zwierzęcych i roślinnych, a później bardziej zaawansowanych substancji.
W XIX wieku wprowadzono bardziej efektywne systemy smarowania, a do połowy XX wieku w kołach parowozów i wagonów kolejowych stosowano łożyska ślizgowe ze smarowaniem panewek. Obecnie, dzięki nowoczesnym materiałom, łożyska ślizgowe ponownie zyskują na popularności.
Rodzaje łożysk ślizgowych
- Suche: Niesmarowane lub smarowane okresowo, wykonane z różnych stopów lub tworzyw sztucznych. Stosowane w połączeniach słabo obciążonych.
- Powietrzne: Utrzymują dystans między wałem a panewką za pomocą poduszki powietrznej. Używane w urządzeniach o dużych prędkościach obrotowych.
- Olejowe: Część korpusu łożyska wypełniona jest olejem, który tworzy cienką warstwę podtrzymującą wał.
- Hydrodynamiczne: Film olejowy tworzy się wskutek zjawisk hydrodynamicznych w szczelinie, wymagając kieszeni smarnej.
- Hydrostatyczne: Olej dostarczany jest do panewki pod ciśnieniem.
Podsumowanie
Łożyska ślizgowe, będące jednym z najstarszych i najpowszechniej stosowanych typów łożysk, odgrywają kluczową rolę w wielu zastosowaniach przemysłowych dzięki swojej prostocie oraz efektywności. Ich rozwój na przestrzeni wieków ukazuje znaczenie innowacji materiałowych i technologicznych w zwiększaniu trwałości i wydajności maszyn.
