Litosole – Gleby Inicjalne Skaliste Bezwęglanowe
Litosole to podtyp gleb w systematyce opracowanej przez Polskie Towarzystwo Gleboznawcze w 2011 roku. Należą do rzędu gleb inicjalnych, charakteryzując się płytką budową, powstającą z różnych niewapiennych skał masywnych. Poziom próchniczny lub organiczny w tych glebach nie przekracza 10 cm.
Budowa Profilu Litosoli
Profil litosoli może mieć różne formy, takie jak:
- (A)C-R
- AC-R
- OC-R
- O-R
Gdzie poszczególne symbole oznaczają:
- O – poziom organiczny
- A – poziom próchniczny
- C – okruchy skalne, zwietrzelina
- R – lita skała
Występowanie i Charakterystyka
Litosole występują głównie na terenach górskich i wyżynnych, gdzie lita skała jest odsłonięta przez erozję. Ich zakwaszenie zmienia się w zależności od rodzaju skały oraz wysokości nad poziomem morza. Gleby te są uważane za stadium przejściowe między skałą a glebą, a pod względem bonitacyjnym klasyfikowane są jako nieużytki rolnicze.
Podział na Podtypy
W systematyce z 1989 roku litosole dzieliły się na dwa podtypy:
- Gleby inicjalne skaliste erozyjne – Występują głównie w górach i na wyżynach, porastają je roślinność naskalna i murawowa, a później także drzewiasta (np. świerk, kosodrzewina). Ich ewolucja przebiega stosunkowo szybko.
- Gleby inicjalne skaliste poligonalne (strukturowe) – Bardzo rzadko występują w górach powyżej regla górnego. Ich rozwój jest silnie uwarunkowany klimatem, przez większość roku pokryte są śniegiem. Procesy zamarzania i rozmarzania prowadzą do tworzenia struktur poligonalnych. Roślinność jest skąpa, głównie mchy.
Podsumowując, litosole stanowią ważny element w systematyce gleb, z unikalnymi cechami i warunkami występowania, które mają istotny wpływ na ich rozwój i użytkowanie.
