Limonit (żelaziak brunatny)
Limonit to drobnoziarnista lub skrytokrystaliczna mieszanina minerałów, głównie tlenków i wodorotlenków żelaza. Obecnie klasyfikowany jest jako rodzaj skały, a nie odrębny minerał. Jest to substancja powszechnie występująca, zwłaszcza w miejscach, gdzie obecny jest goethyt.
Charakterystyka
Podstawowe składniki limonitu to goethyt i lepidokrokit, a także domieszki minerałów ilastych. W przypadku ich większej obecności, limonit może być klasyfikowany jako:
- ochra – zawierająca dużo hematytu, określana jako „ochra czerwona”;
- umbra – z tlenkami i wodorotlenkami manganu;
- ochra antymonowa – jeśli obecny jest antymon.
W budownictwie limonit może negatywnie wpływać na estetykę betonu, powodując rdzawy przebarwienia w gotowych elementach.
Występowanie
Limonit powstaje w wyniku procesów hydrotermalnych oraz sedymentacyjnych, często w bagnach, jeziorach i wodach morskich. Występuje w strefie utleniania złóż żelaza jako spoiwo. Można go znaleźć w różnych formach, takich jak:
- luźne masy (ruda darniowa, piasek żelazisty);
- zbite agregaty (ruda skalista, mydlak);
- skupienia skorupowe i naciekowe.
Występuje w różnych regionach na świecie, w tym w Kongo, Angoli, Algierii, Maroko, Wenezueli, Kubie, Niemczech i Hiszpanii. W Polsce można go znaleźć w rejonie śląsko-krakowskim, Górach Świętokrzyskich, Dolnym Śląsku oraz na Ziemi Lubuskiej.
Zastosowanie
- Jako kruszywo do produkcji betonu, zwłaszcza w obudowach reaktorów jądrowych, ze względu na zawartość żelaza i wody.
- Stanowi ubogą rudę żelaza.
- Jest surowcem do produkcji żółtych i brunatnych pigmentów.
- Poszukiwany przez kolekcjonerów, zwłaszcza odmiany wykazujące iryzację.
