Limeryk – definicja i struktura
Limeryk to krótki, nonsensowny wiersz liryczny, który charakteryzuje się ustaloną budową. Jego nazwa pochodzi od irlandzkiego miasta Limerick. Kluczowe cechy limeryka to:
- Pięć wersów z określoną liczbą sylab akcentowanych (wersy I, II i V mają po trzy zestroje, a III i IV – po dwa).
- Układ rymów: aabba.
- Główne metrum: anapest lub amfibrach.
- Imię bohatera w klauzuli pierwszego wersu.
Układ narracyjny
Limeryk przedstawia zwykle rymowaną anegdotę z określoną narracją:
- Wprowadzenie bohatera i miejsca w pierwszym wersie.
- Zawiązanie akcji w wersie drugim, często z drugim bohaterem.
- Kulminacja w trzecim i czwartym wersie.
- Zaskakujące rozwiązanie w ostatnim wersie, często absurdalne.
Historia i popularność
Limeryk ma swoje korzenie w XVIII-wiecznej Irlandii, a jego popularyzację zawdzięcza Edwardowi Learowi, który wprowadził go do literatury pod koniec XIX wieku. Gatunek zyskał popularność w męskich klubach wiktoriańskiej Anglii, gdzie często tworzone były limeryki o tematyce sprośnej i bluźnierczej.
Polscy twórcy limeryków
W Polsce limeryki tworzyli m.in.:
- Julian Tuwim
- Maciej Słomczyński
- Wisława Szymborska
- Stanisław Barańczak
- Janusz Minkiewicz
- Antoni Marianowicz
- Mariusz Parlicki
- Krzysztof Daukszewicz
- Bronisław Maj
- Michał Rusinek
- Piotr Michałowski
- Jacek Kaczmarski
Limeryk jest zatem formą literacką, która łączy w sobie elementy humoru, groteski oraz specyficznej struktury, zachwycając czytelników swoją lekkością i absurdalnością.
