Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie chemii
Nagroda Nobla w dziedzinie chemii jest przyznawana corocznie osobom, które wniosły istotny wkład w rozwój chemii, przynosząc ludzkości znaczące korzyści. Kryteria przyznawania nagrody zostały określone przez Alfreda Nobla w jego testamencie. Fundusz nagród zarządzany jest przez Fundację Nobla, a decyzje podejmuje Królewska Szwedzka Akademia Nauk. Ceremonie wręczenia nagród odbywają się od 1901 roku, zawsze 10 grudnia, w rocznicę śmierci fundatora.
Rys historyczny
Alfred Nobel (1833–1896), wynalazca i przedsiębiorca, był autorem 355 patentów, a jego największym wynalazkiem był dynamit, który zrewolucjonizował górnictwo i budowę tuneli. Postanowił przekazać swój majątek na wspieranie nauki, tworząc fundację, która przyznaje nagrody w pięciu dziedzinach.
W miarę rozwoju nauki pojawiły się nowe dyscypliny, takie jak chemia fizyczna, biochemia czy medycyna molekularna. Pierwsza nagroda w dziedzinie chemii została przyznana Jacobusowi Henricusowi van 't Hoffowi za badania nad dynamiką chemiczną. W ostatnich latach coraz częściej nagradzane są osiągnięcia w zakresie chemii życia oraz współpracy międzydziedzinowej.
Statystyki
- W latach 1901–2023 przyznano 115 Nagród Nobla w dziedzinie chemii, wyróżniając 193 osoby.
- 63 laureatów otrzymało nagrodę indywidualnie.
- Dwukrotnie nagrodzeni: Frederick Sanger (1958, 1980) i Barry Sharpless (2001, 2022).
- Średnia wieku laureatów przy odbiorze nagrody wynosiła 61 lat; najmłodszy laureat miał 35 lat, a najstarszy 97 lat.
- Ośmiu laureatów to kobiety, w tym Maria Skłodowska-Curie (1911) i Emmanuelle Charpentier (2020).
Podsumowanie
Nagroda Nobla w dziedzinie chemii stanowi ważne wyróżnienie dla naukowców, a jej historia odzwierciedla rozwój chemii oraz współpracy interdyscyplinarnej w badaniach naukowych.
