Laserunek w malarstwie
Laserunek to technika malarska, polegająca na nakładaniu przezroczystych lub półprzezroczystych warstw farby, które zmieniają ton lub barwę niższych warstw obrazu, zwłaszcza w malarstwie olejnym. Termin ten może pochodzić od słowa „lasur” w językach romańskich, co oznacza błękit i przejrzystość.
Historia i rozwój techniki
Laserunki były stosowane już w średniowieczu, jednak ich pełny rozwój nastąpił wraz z techniką olejną. Do końca XVII wieku, a szczególnie w malarstwie flamandzkim, laserunki stały się integralnym elementem budowy obrazu olejnego. Proces tworzenia obrazu obejmował kilka kluczowych etapów:
- Na podkładzie drewnianym lub płóciennym kładziono grubą warstwę chłonnej zaprawy.
- Na tło przenoszono szkic obrazu oraz modelowano światłocień monochromatycznymi temperami.
- Pokrycie obrazu cienką warstwą barwnego werniksu, zwanej imprimiturą, nadawało ton i determinowało paletę kolorów.
- Nałożenie kolejnych warstw laserunkowych, uzupełnianych kryjącymi fragmentami, w celu uzyskania pożądanych efektów świetlnych.
Unikano nadmiaru czerni i bieli, a do uzyskania ostatecznego efektu wymagano wielu warstw laserunków, co pozwalało na osiągnięcie głębi i realizmu.
Efekty wizualne i techniczne ograniczenia
Technika laserunkowa nadaje obrazom niezwykłą iluzyjność, zwłaszcza w cieniach oraz w zestawieniu ciepłych i zimnych tonów. Obrazy malowane tą metodą charakteryzują się dużym realizmem. Jednak efekty te są trudne do mechanicznej reprodukcji, a ich głębia jest nieosiągalna innymi technikami.
Zanik i współczesne zastosowanie
Ze względu na pracochłonność, malarstwo laserunkowe zanikło w XVIII wieku. Próby jego odtworzenia w romantyzmie nie były zawsze udane, często z powodu użycia tanich materiałów. Obecnie farby laserunkowe produkowane są z organicznych barwników lub drobno zmielonych pigmentów mineralnych, co sprawia, że są droższe i trudniej dostępne w porównaniu do standardowych farb olejnych.
