Łańcuchówka – Wieś Leśno-Łanowa
Łańcuchówka to typ wsi zakładanej w średniowieczu na prawie niemieckim (Waldhufendorf), który rozwijał się na zalesionych obszarach górskich. Forma ta była szczególnie popularna podczas kolonizacji przedkarkonoskiej Śląska, południowej Małopolski oraz Rusi Halickiej w okresie od XII do XV wieku.
W zabudowie łańcuchowej zagrody były usytuowane po jednej lub obu stronach drogi, która zazwyczaj biegła doliną wzdłuż rzeki lub strumienia. Każda zagroda miała swój własny wykarczowany łan pola, oddzielony od drogi. W odróżnieniu od innych form zabudowy, takich jak owalnice czy ulicówki, pola w łańcuchówkach nie były dzielone na niwy w systemie trójpolówki. Wzdłuż pól znajdowały się także płaty lasu, co przyczyniło się do nazwy „wieś leśno-łanowa”.
Łańcuchówki zaczęły się upowszechniać w Polsce od XV wieku, a także w okresie kolonizacji józefińskiej (XVIII/XIX wieku), kiedy to nowe osady także przyjmowały ten układ zabudowy. W gwarze regionów leśnych pojawiają się terminy takie jak huby, kąty, czy majdany, które są świadectwem dawnych tradycji i do dzisiaj widoczne są w nazwach miejscowości.
Przykłady Wsi Łańcuchowych
- Hedwiżyn
- Kamienica (powiat kłodzki)
- Kochanów (województwo dolnośląskie)
- Lesica (województwo dolnośląskie)
- Rybnica Leśna
- Siedlęcin
- Sławnikowice (województwo dolnośląskie)
- Ubocze (województwo dolnośląskie)
- Steinfels
Podsumowanie
Łańcuchówki stanowią ważny element historii osadnictwa na ziemiach polskich, a ich unikalna struktura i lokalizacja odzwierciedlają adaptację do warunków naturalnych i potrzeb gospodarczych społeczności. Zachowane nazwy miejscowości oraz lokalne tradycje są świadectwem bogatej historii tych obszarów.
