Lalka – powieść Bolesława Prusa
Lalka to powieść społeczno-obyczajowa autorstwa Bolesława Prusa, publikowana w latach 1887–1889 w „Kurierze Codziennym” i wydana w 1890 roku. Utwór koncentruje się na losach Stanisława Wokulskiego, warszawskiego kupca, oraz jego miłości do arystokratki Izabeli Łęckiej.
Geneza powieści
Inspiracją do napisania powieści był proces młodej kobiety oskarżonej o kradzież lalki, relacjonowany w prasie. Prus, korzystając z tych informacji, stworzył zarys fabularny Lalki.
Publikacja
Powieść była publikowana w odcinkach od września 1887 do maja 1889. Ostatecznie ukazała się w formie książkowej na początku 1890 roku, wprowadzając pewne poprawki w stosunku do pierwodruku.
Treść i struktura
Akcja rozgrywa się w Warszawie w latach 1878-1879, obejmując kilka wątków:
- Miłość Wokulskiego do Izabeli Łęckiej
- Wątek Ignacego Rzeckiego
- Historia baronostwa Krzeszowskich
- Wątek Heleny Stawskiej
- Postać Juliana Ochockiego
Powieść składa się z dwóch tomów, bogatych w różnorodne postacie i wątki, co czyni ją złożoną narracyjnie.
Bohaterowie
Główne postacie to:
- Stanisław Wokulski – kupiec, romantyk z ambicjami pozytywistycznymi.
- Izabela Łęcka – arystokratka, symbolizująca oziębłość emocjonalną.
- Ignacy Rzecki – stary subiekt, romantyk, który obserwuje zmiany w społeczeństwie.
- Julian Ochocki – młody, zniechęcony arystokrata, przedstawiający nowoczesne idee.
Interpretacje tytułu
Tytuł Lalka może odnosić się do różnych koncepcji:
- Symbolika zabawki Heleny Stawskiej.
- Metafora ludzi jako kukiełek w teatrze życia.
- Odniesienia do zjawiska pustki arystokracji.
Odbiór
Powieść spotkała się z mieszanym przyjęciem. Krytycy podkreślali zarówno jej bogate obserwacje społeczne, jak i zarzucali chaotyczność kompozycji. Prus, w odpowiedzi na krytykę, argumentował, że niekonsekwencje są zamierzone, ukazując różnorodność ludzkich perspektyw.
Podsumowanie
Lalka jest nie tylko opowieścią o miłości, ale także głęboką analizą społeczeństwa polskiego końca XIX wieku, w której Prus z mistrzostwem łączy wątki osobiste z problemami politycznymi i społecznymi.
